چرا ترکیه تغییر نام داد؟

فرارو- ترکیه در هفته‌های آتی نام تازه خود را با عنوان Türkiye به طور رسمی در سازمان ملل متحد ثبت خواهد کرد و وزارت خارجه و نهاد‌های دولتی آن کشور زودتر و پیش از سایرین این تغییر را اعمال کرده‌اند اگرچه همه از ابتکار عمل تازه دولت آن کشور راضی نیستند.

به گزارش فرارو به نقل از میدل ایست آی، دو مقام ترک به"میدل ایست آی" اطلاع داده‌اند که دولت ترکیه در حال برنامه ریزی برای تغییر نام برسمیت شناخته شده بین‌المللی آن کشور به انگلیسی به Türkiye و ثبت نام تازه در سازمان ملل متحد در هفته‌های آتی است.

دولت ترکیه می‌تواند با یک اطلاعیه ساده نسبت به تغییر نام در سازمان ملل متحد اقدام کند. با این وجود، حرف Ü در این نام که در الفبای لاتین وجود ندارد می‌تواند مشکل ساز باشد. Türkiye در زبان ترکی به معنای ترکیه است. یکی از مقام‌های ارشد ارشد ترکیه می‌گوید که آنکارا هنوز درباره موضوع Ü با سازمان ملل صحبت نکرده است، اما منابع مطلع ترک امیدوار هستند که راه حلی برای این موضوع پیدا شود.

برخی از ناظران می‌گویند که این راه حل می‌تواند استفاده از U به جای Ü در نام تازه آن کشور باشد. یکی از مقام‌های ارشد ترکیه به "میدل ایست آی" می‌گوید:"زمان دقیق تغییر نام از سوی دولت در حال بررسی است و این روند ادامه دارد". یک سخنگوی سازمان ملل متحد به "میدل ایست ای" گفته که ترکیه در مورد تغییر نام احتمالی با آن نهاد تماس گرفته است. سخنگوی وزارت خارجه ترکیه اعلام کرده است:"هیئت دائمی ترکیه با پروتکل سازمان ملل تماس گرفته تا روند اطلاع رسانی تغییر نام کشور در صورت ثبت این تغییر را بررسی کند، اما ما هیچ گونه ارتباط رسمی‌ای از سوی سازمان ملل متحد دریافت نکرده‌ایم".

تلاش برای تغییر نام ترکیه از ماه دسامبر پس از آن آغاز شد که "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهوری ترکیه در یادداشتی از مردم آن کشور خواست تا از نگارش ترکی ترکیه برای توصیف نام کشور به هر زبانی استفاده کنند. اردوغان گفته بود:" Türkiye به عنوان یک نشان شناخته شده برای کشور‌ها در عرصه‌های ملی و بین المللی پذیرفته شده است. Türkiye بهترین نماینده و بیانگر فرهنگ، تمدن و ارزش‌های ملت ترک است". اردوغان در همین یادداشت به شرکت‌ها توصیه کرده بود برای کالا‌های صادراتی خود به جای کلمه made in Turkey از واژه made in Türkiye استفاده کنند. هم چنین، او به ادارات دولتی دستور داد در مکاتبات خود به ویژه با سازمان بین المللی از واژه Türkiye به جای Turkey، Turkei و Turquie استفاده کنند.

در ابتدا مردم ترکیه گمان نمی‌کردند تا چه اندازه باید این ابتکار عمل را جدی بگیرند. با این وجود، شبکه‌های خبری دولتی ترکیه به سرعت از این خواسته اردوغان پیروی کردند. خبرگزاری "آنادولو" و شبکه خبری "تی آر تی" ترکیه که با بودجه دولتی اداره می‌شوند اکنون از واژه Türkiye در برنامه‌های انگلیسی زبان خود استفاده می‌کنند. در مقاله‌ای در سایت شبکه خبری "تی آر تی" نویسنده با تلاش برای توجیه این تصمیم اردوغان با ارجاع به فرهنگ لغات انگلیسی نوشته بود:"لغت نامه کمبریج را ورق بزنید و واژه turkey را جست و جو کنید در معنای آن نوشته شده است:"به عنوان چیزی که به شدت شکست می‌خورد" یا "یک فرد احمق و سفیه".

در همین حال، وزارت خارجه ترکیه نیز وقت را تلف نکرد. وب سایت آن وزارتخانه اکنون پذیرای بازدید کنندگان با عنوان جمهوری ترکیه یا Republic of Türkiye است. هیئت‌های خارجی ترکیه در سراسر جهان نیز هم اکنون از واژه Türkiye در مکاتبات خود استفاده می‌کنند.

افرادی که از این تغییر نام حمایت می‌کنند می‌گویند که همه چیز مربوط به حاکمیت ترکیه و احساس بهتری است که با واژه Türkiye به آنان دست می‌دهد. "مریم ایلایدا اطلس" روزنامه نگار و عضو هیئت مدیره شبکه "تی آر تی" می‌گوید که دیجیتالی شدن استفاده از Türkiye کاربرد آن را در زبان انگلیسی برای همه آسان‌تر کرده است. او به "میدل ایست آی" می‌گوید:"بیان کردن خود در خارج از محدوده زبان انگلیسی یک روند جهانی است. Türkiye یک نام بسیار قدیمی است که برای ما معنی دارد. اکنون به لطف فناوری چنین مشکل فنی‌ای برای استفاده از Türkiye در متون انگلیسی وجود ندارد. در گذشته رایانه‌ها آن را تشخیص نمی‌دادند".

اطلس با بیان این که فارغ از آن که آنکارا از این حق حاکمیتی برخوردار است تا خود را هر چه می‌خواهد بنامد او به دلیل دیگری نیز برای تغییر نام اشاره می‌کند و می‌افزاید:"حملات بیگانه هراسانه و اسلام هراسانه اغلب سبب شده‌اند تا ترکیه را به پرنده بوقلمون تشبیه کنند چرا که معنای Turkey در زبان انگلیسی این گونه است. حفظ آبرو و اعتبار یک کشور نکته بسیار مهمی است".

در واقع دانش آموزان ترک با یادگیری زبان انگلیسی از این موضوع آگاه هستند و اشتباه گرفتن کشورشان با بوقلمون در زبان انگلیسی برای چندین دهه برای شان دردناک بوده است. یک مورخ ترک که نخواسته نام‌اش فاش شود می‌گوید که در گذشته هیچ تلاشی برای تغییر نام ترکیه صورت نگرفته بود.

این مورخ می‌گوید:"می توانید انتقاداتی که در مطبوعات ترکیه در مورد این که چگونه غربی‌ها ترکیه را با واژه بوقلمون در دهه ۳۰ میلادی تعریف و بیان می‌کردند را مشاهده کنید. با این وجود، تاکنون هیچ ابتکار رسمی‌ای برای انجام کاری در مورد تغییر نام وجود نداشته است، زیرا این نام برای قرن‌ها در اروپا مرسوم بوده است مدت‌ها پیش از فروپاشی امپراتوری عثمانی نیز ایتالیایی‌ها این منطقه را Turkey می‌نامیدند".

روایت تاریخی مشترکی که تقریبا ۵۰ سال پیش توسط"ماریو پی" استاد زبان دانشگاه کلمبیا ارائه شد دو سناریو را برای توضیح چگونگی ارتباط پرنده بوقلمون با ترکیه ارائه می‌کنند. اولین فرضیه آن است که بازرگانان عمدتا از استانبول بوقلمون را در دهه ۱۵۰۰ میلادی به امریکا و بریتانیا صادر می‌کردند. بریتانیایی‌ها از آن تحت عنوان Turkey coq یاد می‌کردند، زیرا عمده فروش آن در خارج از ترکیه بود. در آن زمان این عادت وجود داشت که هر آن چه از طریق ترکیه یا توسط بازرگانان ترک نقل و انتقال پیدا می‌کرد را به Turkey ربط می‌دادند مثلا فرش ایرانی را قالیچه Turkey یا آرد هندی را آرد Turkey می‌نامیدند.

فرضیه دوم حاکی از آن است که اروپایی‌ها مدت‌ها پیش از کشف امریکا علاقمند به خوردن مرغی وحشی بودند که از گینه در غرب آفریقا از طریق بازرگانان ترک آمده بود و این مرغ به دلیل آن که از طریق استانبول که در آن زمان قسطنطنیه نامیده می‌شد مبادله شده بود Turkey coq نام گرفت.

در نتیجه، زمانی که مهاجران بریتانیایی به خلیج ماساچوست رسیدند و اولین پرنده جنگلی امریکایی را با اندازه‌ای متفاوت و بزرگ‌تر کشف کردند هنوز آن را Turkey می‌نامیدند.

"اونال جویکوز" سفیر بازنشسته ترک و نماینده ترکیه و یکی از اعضای ارشد حزب اپوزیسیون جمهوری خواه خلق ترکیه معتقد است که نیازی به حساسیت در مورد ارتباط ترکیه با یک پرنده نیست. او به "میدل ایست آی" می‌گوید:"ما آن پرنده را در زبان ترکی با هند مرتبط می‌دانیم و آن را هندی می‌نامیم. من فکر می‌کنم این کار تازه اتلاف وقت است". اطلس روزنامه‌نگار پاسخ می‌دهد مردم ترکیه هرگز هند را به گونه‌ای که غربی‌ها در ویدئو‌ها یا تصاویر وایرال مرتبط با نام ترکیه به سخره می‌گیرند و با بوقلمون مقایسه می‌کنند مسخره نکرده‌اند.

با این وجود، استدلال‌هایی برای حفظ املای قدیمی وجود دارد. جویکوز می‌گوید:"غرب برای قرن‌ها از واژه Turkey برای توصیف نام کشور ما استفاده کرده است. چه کاری می‌خواهیم انجام دهیم؟ آیا ما قصد داریم از Türkiye در زبان روسی نیز استفاده کنیم که حتی از الفبای لاتین استفاده نمی‌کند"؟

جویکوز استدلال می‌کند که هر کشور نام خود را دارد که به صورت محلی استفاده می‌شود. او می‌گوید:"یونان خود را هلاس می‌نامد و ارمنستان هایاستان. اما هیچ یک از آن کشور‌ها تلاش نمی‌کنند نام انگلیسی خود را تغییر دهند".

معرفی این نام به عرصه بین المللی یک موضوع است و متقاعد کردن دیگران به استفاده از موضوعی دیگر. در سال ۲۰۱۶ میلادی، جمهوری چک نام خود را به اختصار و به صورت کوتاه شده چک معرفی کرد، اما در عمل نام پیشین را تغییر نداده است. نام برمه در دهه ۹۰ میلادی توسط حکومت نظامی آن کشور به میانمار تغییر یافت و امروز برخی استدلال می‌کنند که استفاده از نام تازه نشان دهنده حمایت ضمنی استفاده کننده از آن نام از ارتش آن کشور است.

اطلس، اما می‌گوید مقدونیه پس از بحث طولانی مدت با یونان نام خود را به مقدونیه شمالی تغییر داد. او می‌گوید:"اگر اراده‌ای وجود داشته باشد تغییر نام کار دشواری نیست". جویکوز، اما می‌گوید ترکیه مدت‌ها پیش خود را به عنوان یک برند تثبیت کرده و نیازی به تغییر نام نیست. او می‌گوید:"ترکیه جزو پنج مقصد برتر گردشگری در سراسر جهان است و همگان آن را می‌شناسند".

با این وجود، اداره ارتباطات نهاد ریاست جمهوری جمهوری ترکیه هفته گذشته کارزار تازه‌ای را با تبلیغی با عنوان Hello Türkiye راه اندازی کرد تا این تغییر نام را به اطلاع عموم برساند.

در توئیت آن نهاد آمده بود:"ترکیه خود و هویت اش را در زبان و ارتباطات مانند هر زمینه دیگری تقویت می‌کند. Türkiye نه Turkey". "فخرالدین آلتون" مدیر ارتباطات نهاد ریاست جمهوری ترکیه به رسانه‌ها گفت که آنکارا هم چنین برای تقویت نام تازه یک دفتر برند ترکیه را ایجاد خواهد کرد.

آلتون گفت:"ما می‌توانیم برند ترکیه را از طریق همبستگی کامل در سراسر جهان تقویت کنیم". او از جامعه مدنی، رسانه‌ها و دانشگاه‌ها خواست تا از این هدف حمایت کنند.

با این وجود، مورخ ترک با این نظر مخالف است. او می‌گوید:"این اتلاف وقت است. ما باید روی سایر زمینه‌های مهم تمرکز کنیم". نکته جالب آن است که یک فرهنگ لغت ریشه شناسی ترکیه که توسط "سوان نیسانیان" روشنفکر ارمنی – ترک تهیه شده منشاء Türkiye را از ایتالیایی یا فرانسوی می‌داند. در این فرهنگ لغت آمده است:" Türkiye اقتباسی از Turchia ایتالیایی یا Turquie فرانسوی است که به معنای کشور ترک است".