یادداشت سعید حجاریان در سالروز فرار شاه

سعید حجاریان در یادداشتی با عنوان «مسئله‌ی قدرت و مسئولیت» در صفحه اینستاگرام نوشت: چه کسی برای شاه مانده بود؟ شاه طبقه حامی نداشت. کدام طبقه از او حمایت کرد؟

آیشمن در دفاع از خودش می‌گوید من یک مهره بودم، اگر من نمی‌کردم کس دیگری این کار را می‌کرد. به این ترتیب جنایت‌های خودش را بر گردن ساختار می‌اندازد. حال آنکه می‌بینیم آیشمن یک آدم خیلی بی‌احساس است. این همه آدم کشته است اما انگار از کشتن پشه حرف می‌زند. آیشمن طوری حرف می‌زند که انگار دل ندارد و یک ربات است.

شاه ربات بود؟! این حرف را هویدا هم گفت. گفت من چه کاره بودم، مشکل از ساختار بود. مقاله‌ای هست تحت عنوان «دست‌های آلوده» به‌قلم مایکل والتزر که نویسنده در آن می‌گوید، افراد مسئول همه مسائل را بر گردن ساختار می‌اندازند تا از خود سلب مسئولیت کنند. اما بالاخره باید پرسید پس این اتفاقات کار چه کسی بوده است؟ نمی‌شود کسی را مستثنی کرد. باید به نقش هر فرد به اندازه خودش بها داد.

هویدا مسئولیت داشت اما اختیار نداشت، شاه اختیار داشت اما مسئولیت نداشت. شاه از مسئولیت مبرا بود. حال آنکه هر کس اختیار دارد، مسئولیت هم باید داشته باشد. شاه وقتی فرار کرد حتی سگ‌هایش را با خودش برد اما هویدا را با خود نبرد، هر چند می‌توانست او را ببرد.

سیستم به جایی رسیده بود که طبق گزارش ساواک همسر قره‌باغی، رئیس ستاد کل ارتش رفته بود در تظاهرات علیه شاه شعار داده بود. چه کسی برای شاه مانده بود؟ شاه طبقه حامی نداشت. کدام طبقه از او حمایت کرد؟

شاه فکر می‌کرد مدتی می‌رود، آب‌ها از آسیاب می‌افتد و بازمی‌گردد. بختیار هم از او خواست که برود. گویی می‌خواستند کسانی مثل شعبان جعفری را به خیابان بیاورند و مردم را از این راه سرکوب کنند و شاه دوباره برگردد.