عربستان هالیوود خاورمیانه می‌شود؟!

فرارو- ابر‌های صخیم شن و ماسه هوا را پر می‌کنند و یک بالگرد در برابر پس زمینه صخره‌های ماسه‌ای سنگی حرکت می‌کند. عوامل ساخت فیلم در حال تمرین صحنه نبرد در فیلم «قندهار» هستند یک فیلم جنگی پر هزینه هالیوودی که داستان آن در افغانستان اتفاق می‌افتد. با این وجود، دوربین‌ها به مخاطب دروغ می‌گویند و فیلمبرداری در ۳۲۱۸ کیلومتری قندهار در منطقه باستانی العلا در حاشیه صحرای عربستان سعودی انجام می‌شود.

به گزارش فرارو به نقل از اکونومیست، سینما در اوایل دهه ۸۰ میلادی در عربستان سعودی تحت فشار محافظه‌کاران مذهبی ممنوع شد. اکنون، اما اکنون آن کشور به صحنه فیلمبرداری سینمای هالیوود تبدیل شده است. سینما‌ها در هر شهر از شهر‌های عربستان سعودی یکی پس از دیگری افتتاح می‌شوند. در اوایل ماه دسامبر، جده میزبان افتتاحیه جشنواره فیلم «دریای سرخ» بود. تهیه کنندگان خارجی وسوسه می‌شوند تا فیلم های‌شان را در عربستان سعودی فیلمبرداری کنند، زیرا دولت آن کشور میلیارد‌ها دلار برای صنعت تازه محلی با جاه طلبی‌های بین المللی هزینه می‌کند.

مفتی اعظم عربستان سعودی در سال ۲۰۱۷ میلادی اعلام کرد که اگر سینما‌ها در آن کشور قانونی شوند باید محتوای «بی شرمانه» و «غیر اخلاقی» را در فیلم‌ها کنترل کرد. پس از آن تنها مستند‌هایی در موزه علوم به نمایش گذاشته شدند. سال پس از آن، اما در ریاض اولین سینما افتتاح شد شعبه‌ای از AMC امریکایی بزرگترین سینمای زنجیره‌ای در جهان. اولین فیلم به نمایشگذاشته شده «پلنگ سیاه» یکی از شخصیت‌های ابرقهرمان کمپانی مارول بود. از آن زمان به این سو، حدود ۵۰۰ سینمای دیگر درعربستان سعودی افتتاح شده اند.

این چرخش ۱۸۰ درجه‌ای عربستان سعودی با سه انگیزه صورت می‌گیرد. عربستان سعودی باید اقتصاد خود را از اتکا به نفت دور کند. آن کشور باید جمعیت جوان خود را در مواجهه با سرکوب سیاسی در کنار حکومت حفظ کند و سوم آن که دربار سعودی می‌خواهد وضعیت شهرت منفی بین المللی خود را بهبود بخشد. بنابراین، پادشاهی محافظه کار سعودی به طور ناگهانی در مورد تجارت سرگرمی از خود جدیت نشان داده است و قصد دارد طی یک دهه آینده تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ۶۴ میلیارد دلار در عرصه سرگرمی سرمایه‌گذاری کند و امیدوار است هزینه مصرف سرگرمی مصرف کنندگان خود را از ۲.۹ درصد به ۶ درصد از هزینه‌های خانوار افزایش دهد.

یک روز پیش از پهن شدن فرش قرمز در خیابان‌های سنگفرش شده شهر قدیمی جده برای جشنواره دریای سرخ آن شهر میزبان نخستین جشنواره موسیقی با موسیقی‌ای از «جاستین بیبر» ستاره پاپ کانادایی بود.

پادشاهی سعودی قصد دارد اکران فیلم‌ها را تا سال ۲۰۳۰ میلادی چهار برابر افزایش دهد و به عدد دو هزار اکران برساند و گیشه‌ای به ارزش یک میلیارد دلار داشته باشد. «دیوید هنکوک» از شرکت تحقیقاتی «OMDIA» در لندن معتقد است که عربستان سعودی زودتر به این هدف خواهد رسید. شرکت‌های AMC و وکس که برندی اماراتی است مشاق سرمایه‌گذاری در یکی از معدود بازار‌های سینمایی جهان در بحبوحه شیوع کرونا هستند.

سالن‌های با کیفیت بالا، با صندلی‌های مجلل و تهویه مطبوع به اپراتور‌ها این امکان را می‌دهند تا بالاترین قیمت جهانی (به طور میانگین ۱۸ دلار) را برای هر بلیت دریافت کنند. هم چنین، VOX هات داگ ترافل و پاپ کرون پوشیده شده از گرد طلا را به مشتریان ارائه می‌دهد. اومدیا پیش بینی می‌کند تا سال ۲۰۲۵ میلادی عربستان سعودی دهمین کشور بزرگ جهان از نظر داشتن باکس آفیس یا جدول میزان فروش هفتگی فیلم‌های برتر شود.

قدم بعدی در این راه آن است که فیلمسازان خارجی به عربستان سعودی آورده شده و آموزش‌هایی را به عوامل سینمایی آن کشور دهند. تپه‌های العلا که با جلوه بصری ناهموار و خندق‌ها ذهنیت عربی را تداعی می‌کنند و جایی مناسب برای فیلمبرداری هستند.

مسئله مهم‌تر سرمایه است. در تاریخ ۱۴ دسامبر، کمیسیون فیلم عربستان سعودی اعلام کرد که به فیلمسازان تا ۴۰ درصد در مورد هزینه‌های ساخت فیلم تخفیف می‌دهد که یکی از سخاوتمندانه‌ترین بسته‌های تشویقی هنری در جهان محسوب می‌شود. شرکای تولید محلی نیز دستی گشاده دارند.

دولت عربستان سعودی مدت کوتاهی پس از بازداشت «ولید بن ابراهیم آل ابراهیم» مالک شبکه رسانه‌ای MBC در سال ۲۰۱۶ میلادی در کارزار ضد فساد کنترل سهام او را در اختیار گرفت. پس از آزادی او این شبکه رسانه‌ای اعلام کرد تمرکز بیش‌تری بر عربستان سعودی و کشور‌های همسایه منطبق با «تغییرات مثبت» و «تحول آفرین فعلی رخ داده در پادشاهی سعودی» خواهد داشت.

همه این موارد عربستان سعودی را به طور فزاینده‌ای در عرصه سینمایی رقیب کشور‌هایی مانند اردن می‌کند که در آن «وادی رم» بزرگترین صحرای اردن معروف به مریخ سیاره زمین، لوکیشن فیلمبرداری بسیاری از فیلم‌های هالیوودی بوده است. هم چنین، مصر که روزگاری محل رونق صنعت سینمایی جهان عرب بود اکنون از این نظر رو به زوال است.

بسیاری از همسایگان عربستان سعودی از رویکرد تهاجمی و همراه با فشار و اقتدارگرایی عربستان سعودی برای اعمال کنترل بر صنعت سینمای منطقه ناخرسند هستند. در ماه نوامبر، مدیر جشنواره فیلم قاهره پس از تغییر تاریخ جشنواره دریای سرخ که قاهره را مجبور کرد برای جلوگیری از بروز تنش تاریخ جشنواره خود را تغییر دهد خواستار توجه به «روحیه همکاری» در منطقه شد.

با این وجود، آغاز ساخت فیلم در عربستان سعودی کار راحتی نیست. عوامل سعودی در حوزه تبلیغات تجاری و تلویزیون تجربه دارند، اما ساخت فیلم متفاوت است. عربستان سعودی سنت اندکی در کار آزاد دارد و هر شغلی که شامل بیدار شدن پیش از طلوع صبح و برای ۱۲ ساعت در روز زیر نور آفتاب باشد از نظر تاریخی توسط مهاجران انجام شده است. البته شرایط صدور ویزا برای عوامل خارجی در عربستان سعودی راحت‌تر از چین است. در چین یکی از تهیه کنندگان فیلم مجبور شده بود همه عوامل را هر ۹۰ روز یک بار به داخل و خارج از آن کشور برای تمدید ویزا انتقال دهد.

دولت عربستان سعودی قصد دارد تا با ساخت یک اردوگاه فیلمسازی با فضای اداری و استخر در اوایل سال آینده توسط «العلا فیلم» اصول اولیه فیلمسازی را به افراد محلی آموزش دهد. تولیدات مشترک سینمایی به عوامل سعودی اجازه می‌دهند از بهترین تجربیات سینمایی سایر کشور‌ها بیاموزند. مدل مشابه آن چین است که در یک دهه گذشته ترفند‌های تجارت را از تولیدات مشترک با امریکایی‌ها اقتباس کرد و اکنون به تنهایی فیلم‌های پرفروش می‌سازد.

برای انجام این کار عربستان سعودی به چیزی بیش از لوکیشن و سرمایه‌گذاری نیاز دارد. امید آن کشور به «نئوم» است شهری با جمعیتی دو هزار نفری در دریای سرخ نزدیک به مرز مصر. دولت عربستان سعودی انتظار دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی در آنجا صنایع دیجیتال را مستقر کند و آن شهر آینده نگر را به «اولین مرکز رسانه‌ای واقعی منطقه» تبدیل کند. در آن مرکز تمام مراحل ساخت فیلم از جمله جلوه‌های ویژه بصری که اکنون در غرب انجام می‌شود صورت خواهند گرفت.

موانع بزرگ در این راه فرهنگی و سیاسی هستند. وارد کردن استعداد از لس آنجلس به کشوری که زنان عادی هنوز لباس‌های پوشیده و بلند می‌پوشند کار دشواری است. در جشنواره فیلم جده هنگام اذان پخش فیلم متوقف شد و نقشه و تصاویری که مکه را نشان می‌دادند به نمایش گذاشته شدند.

رستوران‌های محلی هنوز بخش غذاخوری جداگانه با تفکیک جنسیتی دارند و البته مشروب سرو نمی‌شود. با این وجود، گفته می‌شود شهر نئوم یک ایالت نیمه خودمختار از دولت سعودی و سایر نقاط آن کشور خواهد بود و از بسیاری جهات شبیه هنگ کنگ برای چین است و احتمالا قوانین صدور ویزای آن ساده تر، سیستم واردات آن آسان‌تر و سیاست اجتماعی آن بازتر خواهد بود.

منبع: اکونومیست