زاینده رود؛ طرح ناکام انتقال آب در دوره قاجار

در دوره قاجار، خشکی‌های پیاپی زاینده‌رود موجب شد تا ایده انتقال آب به زاینده‌رود که با کارون سرچشمه مشترکی دارد قرن‌ها قبل مطرح شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، البته این ایده برای نخستین بار در کتاب تاریخ یعقوبی مطرح شد، اما طرح عملیاتی آن از زمان صفوی و با پایتخت شدن اصفهان در دستور کار قرار گرفت و نتیجه کار ایجاد یک بریدگی به طول ۳۰۰ متر، عرض ۶۰ متر و عمق ۵۰ متر بود.

«سانسون» سفیر پادشاه فرانسه که در عهد شاه سلیمان صفوی به اصفهان می‌آید نیز با اشاره به خشک شدن زاینده رود در فصل تابستان، می‌گوید شاه نقشه‌ای را در نظر گرفته که آب کارون را که رودخانه بزرگی در ۱۲ فرسنگی بالای اصفهان است و فقط کوهی آن را از زاینده رود جدا می‌سازد به آن ملحق کند.

به نوشته سفیر پادشاه فرانسه، «مسیو ژنه» مهندس فرانسوی نیز الحاق آن‌ها را بر عهده گرفته است. با این حال او خبر می‌دهد که پروژه با کارشکنی صدراعظم وقت، شیخ‌علی‌خان زنگنه، متوقف می‌شود چراکه شیخ‌علی‌خان گمان می‌کند در صورت پر شدن زاینده رود، دیگر محصولات او در کرمانشاه و همدان در بازار اصفهان فروش نخواهند رفت.

کار انتقال آب به زاینده‌رود در عهد صفوی و قاجار چندان پیشرفتی نمی‌کند اگرچه در اوایل مشروطیت مردم «سده» (سه‌ده) پیشنهاد می‌کنند که کار انتقال آب از سرگرفته شود و مخارج آن را ۲۰۰هزارتومان برآورد می‌کنند، اما این طرح نیز به اجرا در نمی‌آید.

با این حال سرانجام در سال ۱۳۲۷ هجری‌شمسی کلنگ تونل کوهرنگ به زمین زده می‌شود و در ۲۴ مهر ۱۳۳۲ شمسی نخستین تونل انتقال آب به زاینده رود افتتاح می‌شود.

تا این زمان همچنان خشکسالی ادواری در کنار پرآبی سال‌های پربارش گاه و بی‌گاه چهره زاینده‌رود را تغییر می‌دهد. در این میان عکاسان قاجاری که به اصفهان سفر می‌کرده‌اند یا عکاسان اصفهانی، چون «میناس» سال‌های خشکی و پرآبی زنده‌رود در عهد قاجار را ثبت کرده اند.

از تاریخ عکس‌ها اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها نام عکاسان این عکس‌ها که ارنست هولتزر، آنتوان سوریوگین و میناس هستند برای ما مشخص است.