مازوت‏‏‏‏‌سوزی در حصار محرمانگی؟

با سردشدن هوا، مانند سال‌های گذشته بحث بر سر کمبود گاز، آلودگی هوا و چرایی آنکه نوک پیکان انتقادات را به سمت سوزاندن سوخت مایع شامل گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع نشانه می‌گیرد، داغ شده است. کیفیت هوای پایتخت در روز‌های گذشته نشان از افزایش شاخص آلایندگی گاز دی‌اکسید گوگرد داشت که به‌معنای سوزاندن مازوت یا گازوئیل پرگوگرد است.

این امر در کنار آلودگی مرئی هوا این شائبه را به وجود آورده که خیلی زود سوخت نیروگاهی و صنعتی از گاز به گازوئیل یا مازوت تغییر کرده است، با این حال محمد عسگری، سخنگوی شرکت ملی گاز ایران گفته میزان مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری به ۳۷۲میلیون مترمکعب در روز جمعه رسیده که ضمن بالا بودن آن نسبت به سال گذشته در همین دوره، هنوز با رکورد ۶۵۰ میلیون مترمکعبی سال گذشته فاصله دارد، بنابراین هنوز نمی‌توان گفت کمبودی در گاز تحویلی وجود دارد که منجر به مازوت سوزی و آلودگی هوا شده باشد.

فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی که نهاد مسوول برای تحویل تمام سوخت‌ها در کشور به غیر از گاز است، در مورد میزان تحویل سوخت مایع به نیروگاه‌ها و صنایع گفت: این آمار محرمانه است. محرمانگی چنین اطلاعاتی که جنبه امنیتی هم نداشته، می‌تواند منجر به نظارت کمتر نهاد‌ها و رسانه‌ها به امر خطیر استفاده از سوخت مایع شود و در هفته‌ها و ماه‌های آینده همزمان با سردتر شدن دما و کمبود گاز که از نظر وزیر نفت امسال به ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید، وضعیت را بدتر کند. در دسترس بودن اطلاعات شفاف شاید همان حلقه گمشده فرهنگ سازی و اقناع مردم برای صرفه جویی در مصرف باشد که در سال‌های گذشته کاملا ناموفق بوده است. در همین حال، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز معتقد است افزایش ۵/ ۲برابری بهای گاز طبیعی می‌تواند باعث کاهش ۱۰‌درصدی مصرف شود؛ سناریویی که فقط با اقناع مصرف‌کنندگان و برنامه ریزی درست امکان‌پذیر خواهد بود.

آلودگی هوا و محرمانگی اطلاعات سوختی

سه شنبه هفته گذشته اولین روزی بود که به صورت مرئی می‌شد کیفیت پایین هوای پایتخت را مشاهده کرد؛ چراکه مه دود غلیظی در آسمان تهران دیده می‌شد. در همین روز (۱۱ آبان) شاخص آلایندگی گاز دی اکسید گوگرد به بالای ۷۰ رسید که نشان از وجود آلاینده‌های ناشی از مصرف گازوئیل یا مازوت در هوا بود. در ۱۰ روز ابتدایی آبان نیز این شاخص ۸/ ۱برابر مهرماه و ۲ برابر نیم‌سال اول ثبت شده است. ماندگاری گاز دی‌اکسید گوگرد در هوا ۲ تا ۴ روز است که آسیب بیشتری به سلامتی شهروندان در برابر ریزذرات معلق می‌زند.

در کنار چنین ارقامی، داریوش گل علیزاده معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفتگو با «ایسنا» درباره مصرف مازوت در برخی کلانشهر‌ها می‌گوید: در سال‌های گذشته در تهران، اصفهان و کرج به هیچ‌وجه از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده نشد و آلودگی سال‌های گذشته در این شهر‌ها ارتباطی به سوزاندن مازوت نداشت. مشعل مازوت سوز در واحد‌های صنعتی این استان‌ها پلمب است و این واحد‌ها امکان مصرف مازوت را ندارند، اما در شهر‌هایی مانند تبریز، مشهد و همدان مازوت مصرف می‌شود و اگر این شهر‌ها در شرایط اضطرارآلودگی هوا قرار بگیرند و شاخص کیفیت هوای آن‌ها در وضعیت ناسالم باشد باید به استفاده از سوخت‌های پاک مانند سوخت‌های گازی یا نفت و گاز با میزان سولفور مناسب سوق پیدا کنند. با توجه به اینکه در سال گذشته هم سخنان ضد و نقیضی از سوی مسوولان دولتی و همینطور نمایندگان مجلس و شورای شهر تهران به گوش رسید که برخی حاکی از مازوت سوزی بود و بعضی عدم‌استفاده از این سوخت را در تهران نشان می‌داد، احتمال وجود چنین تضاد‌هایی در سال‌جاری هم وجود دارد.

برای پیگیری وضعیت ارسال سوخت به نیروگاه‌ها و صنایع از فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش به‌عنوان نهاد مسوول پرسیدیم که میزان سوخت تحویلی به این بخش چقدر است و آیا اخیرا تغییری در حجم آن به وجود آمده که منجر به تغییر سوخت آن‌ها شود که بدون پاسخ باقی ماند. در واقع به گفته او این آمار «محرمانه» است. محرمانه‌بودن این اطلاعات که به هیچ‌وجه حالت امنیتی نداشته، پاسخگویی نهاد‌های مربوطه را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تصویر نادرستی از وضعیت مصرف سوخت برای تولید برق و همینطور سوخت صنایع ترسیم شود. این در حالی است که هر ساله در زمستان و در اوج بحران کمبود گاز، شرکت ملی گاز اقدام به خواهش از مردم برای صرفه جویی در مصرف گاز از طریق زیرنویس‌های تلویزیونی و ... می‌کند که کمترین تاثیر را در مصرف داشته است. در واقع میزان مصرف خانگی گاز هر ساله با شیب تندی بالا می‌رود و گفته می‌شود امسال بین ۸ تا ۱۰‌درصد افزایش خواهد داشت.

جواد اوجی، وزیر نفت هم میزان کمبود گاز امسال را ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز پیش بینی کرده که از حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب پارسال رشد بالایی را نشان می‌دهد. یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها برای اقناع مردم، شفافیت در اطلاعات است تا مصرف کنندگان به طور واضح با مشکلات ملی مواجه شوند. در صورت تغییر رویه می‌توان شاهد کاهش مصرف گاز و قطع مازوت سوزی در نیروگاه‌ها و صنایع شد.

مصرف گاز در وضعیت هشدار

با سرد‌شدن هوا میزان مصرف گاز هم بالا رفت به طوری که محمدرضا جولایی، مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران گفته است در سه هفته گذشته افزایش ۱۰۰‌درصدی در مصرف گاز نسبت به همین بازه زمانی در سال ۱۳۹۹ را شاهد بودیم. محمد عسگری، سخنگوی شرکت ملی گاز نیز شنبه در این رابطه به «ایسنا» گفت: میزان مصرف گاز در روز جمعه به ۳۷۲‌میلیون مترمکعب در بخش خانگی و تجاری رسید و باید گفت که از زمان شروع سرما مصرف گاز در مرز هشدار قرار می‌گیرد و لازم است مردم به مدیریت مصرف توجه داشته باشند.

وی با تاکید بر لزوم رعایت در میزان مصرف و صرفه‌جویی در گاز، تاکید کرد: لازم است همه مشترکان نسبت به این مهم حساس باشند؛ دمای ۱۸ تا ۲۱ را مدنظر قرار دهند، از لباس‌های گرم در داخل منزل استفاده کنند و برای گذر از این چالش همراهی لازم را با شرکت گاز داشته باشند. به گفته سخنگوی شرکت ملی گاز، هرچه میزان صرفه‌جویی افزایش یابد منافع آن بیشتر است، چراکه با افزایش مصرف محدودیت‌ها به سمت صنعت و تولید حرکت می‌کند و در واقع تاثیر این مصرف بی‌رویه در تمام ابعاد دیده می‌شود.

عسگری در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون محدودیتی برای صنایع یا نیروگاه‌ها اعمال شده است، گفت: برای نیروگاه‌ها یک سبد سوخت در نظر گرفته شده که وزارت نفت آن را تخصیص می‌دهد و برای صنایع نیز تاکنون محدودیتی ایجاد نشده است.

سناریوی افزایش ۵/ ۲برابری قیمت گاز

یکی از راهکار‌هایی که برای کاهش مصرف انرژی در کشور ارائه می‌شود، افزایش قیمت‌ها و نزدیک کردن آن‌ها به سطوح جهانی است. این امر به شدت چالش برانگیز است، زیرا می‌تواند در صورت اجرای نادرست موجب نارضایتی مردم شود. با این حال، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران در پاسخ به این پرسش که افزایش گازبها چقدر می‌تواند در مصرف بهینه تاثیرگذار باشد به ویژه اینکه تجربه افزایش قیمت بنزین تاثیری در کاهش مصرف نداشت، گفت: من رفتار مردم را در مصرف بنزین و گاز طبیعی متفاوت می‌بینم. همه مطالعات نشان می‌دهد اگر ما قیمت گاز طبیعی را تا ۵/ ۲برابر مقدار کنونی افزایش دهیم حداقل تا ۱۰‌درصد صرفه جویی در مصرف گاز خواهیم داشت، البته ممکن است ۲ تا ۳‌درصد هم خطا داشته باشد. به گزارش «شانا»، محسن مظلوم فارسی باف بر فرهنگ سازی مصرف بهینه انرژی، افزایش تعرفه گاز، بهره گیری از فناوری‌های نو و متنوع سازی سبد سوخت کشور تاکید می‌کند.