گاف بایدن و پایان یک ابهام؛ جنگ چین و آمریکا نزدیک است؟

فرارو- دیوید ایگناتیوس*؛ در مواجهه با مسئله تایوان ابهام همواره دوست دیپلمات‌ها بوده است. مبهم گویی و سیاست نامعلوم در قبال این مسئله تاکنون به واشنگتن و پکن اجازه داده اعلام کنند که هر دو کشور در اصل طرفدار «چین واحد» هستند و برای تایپه مسیر دموکراتیک و استراتژی دفاع از خود، بدون اعلام رسمی استقلال را دنبال می‌کنند.

در حال حاضر پکن و واشنگتن کماکان با طرح داستان دلپذیر بیانیه سال ۱۹۷۲ شانگ‌های تعهد خود نسبت به آن بیانیه را اعلام می‌کنند بیانیه‌ای مبنی بر آن که ایالات متحده امریکا می‌تواند چین واحد را به رسمیت بشناسد حتی اگر از استقلال بیش‌تر تایوان حمایت کند. به نظر می‌رسد هیچ یک از دو کشور امریکا و چین هنوز آماده در هم شکستن سنگ بنای رابطه خود نیستند. با این وجود، با سخت‌تر شدن مواضع دو کشور در مورد مسئله تایوان برخورد با واقعیت پیش روی واشنگتن و پکن قرار گرفته است.

بایدن به خوبی سیاست ابهام را دنبال نمی‌کند. او ماه گذشته در مورد تایوان آشکارا سخن گفت. زمانی که «اندرسون کوپر» خبرنگار شبکه خبری «سی ان ان» از او پرسید که «آیا امریکا در صورت حمله چین به جزیره تایوان از تایوانی‌ها دفاع خواهد کرد»؟ بایدن پاسخ داد: «بله، ما متعهد هستیم». به نظر می‌رسد این رویکرد تغییری در سیاست رسمی «ابهام استراتژیک» واشنگتن است که آن کشور سال‌ها در قبال مسئله تایوان دنبال کرده بود.

مقام‌های کاخ سفید به سرعت به خبرنگاران هشدار دادند که اظهارات بایدن صرفا یک لغزش زبانی بوده و نه موضع گیری‌ای عمدی. «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید یک روز پس از اظهارات بایدن تاکید کرد: «هیچ تغییری در سیاست ما (ایالات متحده) ایجاد نشده است». چینی‌ها نیز تصمیم گرفتند بپذیرند که اظهارات بایدن صرفا یک گاف بوده اند. این همزمان یک نعمت و یک نفرین است که سایرین حرف‌های بایدن را چندان جدی نمی‌گیرند.

در واقع، امریکا و چین موافقت کردند که ابهام بر سر مسئله تایوان حل نشده باقی بماند. سخنگوی وزارت خارجه چین به واشنگتن هشدار داد که مقام‌های آن کشور در سخنان و اقدامات‌شان در مورد مسئله تایوان محتاط باشد تا آسیبی جدی به روابط امریکا و چین وارد نشود. در همین حال، سخنگوی وزارت خارجه تایوان از بایدن به دلیل تاکید مجدد بر تعهد مستمر امریکا نسبت به تایوان قدردانی کرد.

مشکل تایوان این است که همین تاکتیک توافق و اجماع بر سر تعلیق وضعیت موجود ادامه دارد. چینی‌ها می‌دانند که امریکا برای آموزش ارتش تایوان نیرو اعزام می‌کند، اما تا زمانی که امریکا و تایوان این واقعیت را تبلیغ نکرده و آن را رسانه‌ای نکنند چین می‌تواند وجهه خود را حفظ کند و این موضوع را نادیده گیرد.

ویدئویی از ارتش امریکا در سال گذشته منتشر شد که نشان می‌داد نیروهای عملیات ویژه امریکایی در تایوان مشغول آموزش هستند. ماه گذشته، روزنامه «وال استریت ژورنال» گزارش داد که ۲۲ نیروی عملیات ویژه و تعدادی از تفنگداران امریکایی در حال آموزش دادن به نیروهای ارتش تایوان هستند. «تسای اینگ ون» رئیس جمهوری تایوان ماه گذشته در مصاحبه با «سی ان ان» گفته بود: «ما طیف وسیعی از همکاری‌ها با امریکا با هدف افزایش توان دفاعی خود را داریم».

آیا امریکا با حضور نظامی در تایوان از «خط قرمز» چین عبور کرده است؟ شاید در ظاهر این طور به نظر برسد. در گزارش سالانه پیشین پنتاگون در مورد چین با عنوان «نیروهای خارجی مستقر در تایوان» از آن جزیره به عنوان یکی از هفت نقطه‌ای که ممکن است چین از قوه قهریه در آن استفاده کند یاد شده بود. در نسخه امسال این گزارش، اما بخش «دستاویز مداخله نظامی نیروهای خارجی» حذف شده بود.

برنامه‌ریزان نظامی نمی‌توانند ابهام را تحمل کنند. به گفته یک تحلیلگر برجسته چینی که نخواسته نام‌اش فاش شود برنامه جنگی چین بر پایه این فرض در نظر گرفته شده که ارتش امریکا در صورت بروز منازعه نظامی در تایوان درگیر ماجرا خواهد شد. او می‌گوید هدف چین تصرف تایوان ظرف مدت پنج روز است پیش از آن که نیروهای نظامی امریکایی بتوانند وارد خاک تایوان شوند.

واقعیت آن است که ناوهای هواپیمابر امریکایی که زمانی جسورانه به سوی تنگه تایوان حرکت می‌کردند از حمله احتمالی چین به تایوان جلوگیری نخواهند کرد. امروز این غول‌های نظامی امریکا طعمه موشک‌های هدایت شونده چینی می‌شوند. در عوض، وزن توازن قوای امریکا در برابر چین به سه عامل عمدتا ناملموس بستگی دارد: اتحاد امریکا با همسایگان قدرتمند در اقیانوس آرام مانند ژاپن و استرالیا، تسلط بی‌بدیل بر جنگ زیر دریا و توانایی کمک امریکا به تایوان برای راه اندازی یک جنگ نامتقارن که برای چین بسیار پرهزینه خواهد بود.

لفاظی در هر دو طرف ماجرا به شکل سازش ناپذیری ادامه دارد. «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین ماه گذشته از تعهد کشورش برای اتحاد مجدد تایوان و چین از طریق شیوه‌های مسالمت‌آمیز گفت. با این وجود، پس از آن چین موجی از هواپیماهای چینی را به نزدیکی تایوان اعزام کرد. رئیس جمهوری تایوان یک روز پس از آن با سرکشی پاسخ داد: «ما به تقویت دفاع ملی خود ادامه خواهیم داد تا اطمینان حاصل کنیم که هیچ کس نمی‌تواند تایوان را مجبور کند راهی را که چین برای ما ترسیم کرده را طی کند».

در حال حاضر هیچ طرفی خواستار جنگ بر سر تایوان نیست. جنگ بر سر آن جزیره به ضرر اقتصاد چین خواهد بود و مانعی بر سر راه «رویای چینی» مدنظر «شی» خواهد بود و او را از دستیابی به این هدف دور خواهد کرد. برای تایوان، جنگ ویرانگر خواهد بود. رئیس جمهوری تایوان می‌گوید چیزی جز «حفظ وضعیت موجود» را نمی‌خواهد. امریکا خواهان جنگی نیست که در پیش بینی‌های پنتاگون اشاره شده بود در آن پیروز قطعی نخواهد بود.

رقابت بر سر تایوان کماکان ادامه دارد چرا که در حال حاضر به نفع همه طرفین است. با این وجود، این ابهام بر سر مسئله تایوان ابدی نخواهد بود. زمانی که «شی» می‌گوید مصمم به اتحاد مجدد چین و تایوان است باید فرض کرد که منظور او و هدف‌اش واقعا این است.

*روزنامه نگار و ستون‌نویس امریکایی
منبع: واشنگتن پست
ترجمه: فرارو