اتفاق خوب برای بشار اسد

کارشناسان می‌گویند بشار اسد همچنان در سوریه قدرت را در دست خواهد داشت و بعید است به این زودی اتفاقی در صدر این کشور رخ دهد؛ مگر اینکه یک رویداد غیرقابل پیش‌بینی به وقوع بپیوندد.

«علی حرب» در گزارشی برای الجزیره در تاریخ ۱۹ اکتبر نوشت: این چیزی است که باعث شده بسیاری از کشور‌های عربی مجبور شوند روابط خود را با دمشق در مسیر عادی‌سازی قرار دهند. هزاران کیلومتر آن‌سوتر در واشنگتن، سیاست ایالات متحده یک بام و دو هوا بوده است. از یکسو اسد را نفی می‌کند و از سوی دیگر، اهداف «واقع‌گرایانه» را در منطقه دنبال می‌کند. «مونا یعقوبیان» مشاور ارشد مسائل سوریه در موسسه صلح ایالات متحده می‌گوید: «فکر می‌کنم دولت بایدن بین دو چیز در نوسان است: واقعیات موجود روی زمین در منطقه و ژست اصولی‌اش در ارتباط با اسد.» او به الجزیره می‌گوید: واشنگتن درگیر «اهداف و مقاصد واقع‌گرایانه شده است.»

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هم مقاصد سیاسی دولت در سوریه را هفته گذشته این‌گونه خلاصه کرد و گفت: ایالات متحده بر گسترش دسترسی به کمک‌های انسان‌دوستانه به سوریه، حمایت از کارزار مقابله با داعش، حفظ «هنجار‌های اساسی بین‌المللی» از طریق فشار بر دولت اسد و حفظ آتش‌بس محلی در کشور متمرکز شده است.

او افزود: «آنچه انجام نداده‌ایم و مایل به انجامش هم نیستیم همانا ابراز هرگونه حمایتی از هر نوع برای عادی‌سازی رابطه با اسد یا ابقای او در قدرت است. همچنین نمی‌خواهیم اندکی از تحریم‌های سوریه بکاهیم یا نمی‌خواهیم موضع مخالفی برای بازسازی سوریه داشته باشیم؛ مگر اینکه پیشرفت قابل توجهی درباره راه‌حلی سیاسی وجود داشته باشد.»

درگیری‌های داخلی در سوریه هزاران کشته و میلیون‌ها آواره بر جا گذاشته است. مخالفان اسد و گروه‌های حقوق بشری او را به سوءاستفاده‌های حقوق بشری از جمله استفاده از تسلیحات شیمیایی متهم می‌کنند. واشنگتن در سال ۲۰۱۱ خواستار کنار رفتن اسد شده بود.

باراک اوباما در آن زمان گفت: اسد باید «کنار برود» تا گذار به دموکراسی در این کشور شکل گیرد. جاشوا لاندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهما می‌گوید: آمریکا «با معمایی» در سیاست خود در قبال سوریه مواجه است. او می‌گوید: «آن‌ها خود را وارد موضع ناجوری کرده‌اند. آن‌ها سیاست خارجی در پیش گرفته‌اند که مبتنی است بر ۱۰ سال فرضیات اشتباه و تحلیل‌های اشتباه. این فرض اشتباه هم این است که اسد در حال سقوط است.» لاندیس می‌افزاید: «عدول از این موضع بدون از دست دادن اعتبار و وجهه خود چگونه است؟ نمی‌توانید. باید در برخی سطوح وجهه خود را از دست بدهید و باید به متحدان خود نشان دهید که در حال اصلاح اشتباه گذشته هستید.»

بسیاری از دولت‌هایی که در گذشته مخالف اسد بودند، اکنون میل به ارتباط و عادی‌سازی با وی دارند. امارات که سفارت خود را در سال ۲۰۱۸ در دمشق گشود، اعلام کرد که برنامه‌ای برای تعمیق پیوند‌های اقتصادی با سوریه در اوایل ماه جاری میلادی دارد. این کشور از تجدید رابطه میان دو کشور استقبال کرد و درصدد تقویت این رابطه است. اسد زمانی از لاک انزوا بیرون آمد که دو هفته پیش با ملک عبدالله، پادشاه اردن و متحد آمریکا تماس تلفنی برقرار کرد.

در این مکالمه تلفنی از بازگشایی کامل گذرگاه‌های مرزی میان دو کشور در اواخر سپتامبر سخن به میان آمد. «سامح شکری»، وزیر خارجه مصر، هم در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل با همتای سوری خود دیدار کرد. ایالات متحده همچنان تحریم‌های قابل توجه خود بر بخش‌هایی از اقتصاد سوریه را بر اساس «قانون سزار» یا «قانون محافظت از غیرنظامیان سوری» حفظ کرده است.

بلینکن سیاست کشورش را این‌گونه پیکربندی کرد که واشنگتن میل ندارد تا قبل از یافتن راه‌حل سیاسی برای برون‌رفت از مشکلات در سوریه، بودجه‌های بازسازی روانه سوریه شود. در بحبوحه بحران‌های مالی در منطقه که پاندمی کرونا بر دامنه آن افزود، انتظار می‌رود دولت بایدن از مخالفت خود با خط لوله گاز که سوخت مصر را از طریق اردن و سوریه به لبنان می‌رساند، بکاهد.

یعقوبیان می‌گوید: خط لوله مذکور به خوبی نشان می‌دهد که وخامت اوضاع در منطقه از جمله سقوط اقتصادی بسیار نزدیک لبنان، درست برخلاف منافع آمریکا و برخلاف مخالفت آمریکا با اسد کار می‌کند.