ایران هیچ تغییر ژئوپلیتیکی در دالان «زنگ‌زور» را نمی‌پذیرد

یک استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان گفت: آذربایجان قصد دارد با کمک ترکیه بر دالان "زنگ‌ِزور" مسلط شود که در این صورت منافع ژئوپلیتیکی ایران و روسیه به خطر می‌افتد و این تغییر ژئوپلیتیکی در منطقه برای ایران به هیچ وجه قابل قبول و تحمل نیست.

علی امیدی در گفتگو با ایسنا درباره تحولات اخیر آذربایجان و رزمایش ایران در شمال غرب کشور، اظهار کرد: پیدا شدن مشکل در روابط ایران و آذربایجان مسبوق به سابقه است. آذربایجان پس از استقلال از شوروی دارای گرایشات پان ترکیستی شد و به نوعی به پایگاه گروه‌های جدایی‌طلب تبدیل شد که هنوز این گروه‌ها در این کشور فعالیت می‌کنند. به نوعی تاریخ را تحریف کردند و در کتب درسی در مورد تاریخ ایران واقعیت‌ها را برعکس به دانش آموزان تدریس می‌کنند. برای مثال دوران صفویه را دوران سلطه ترک‌ها بر ایران می‌دانند و به نوعی توهم سلطه کامل بر ایران را دارند که تفکر اشتباهی است.

وی افزود: در اوایل استقلال آذربایجان در دهه ۹۰ میلادی نخستین رئیس‌جمهور این کشور "ابوالفضل ایلچی بیگ" بود که شدیداً از افکار پان ترکیستی حمایت می‌کرد و سرانجام آذربایجانی‌ها او را از پست ریاست جمهوری برکنار و به ترکیه تبعید کردند.

این کارشناس روابط بین‌الملل، گفت: با خروج ایلچی بیگ از قدرت، سیاست‌های پان ترکیستی نیز کم‌رنگ شد. یکی دیگر از مشکلاتی که بین ایران و آذربایجان رخ داد درباره رژیم حقوقی دریای کاسپین (خزر) بود. نظام حقوقی دریای کاسپین به شکلی است که آذربایجان خط فرضی در آستارا و بندر ترکمن رسم کرده‌اند که با هیچ مبنای حقوقی و تاریخی سازگاری ندارد.

امیدی تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که به ویژه در یک سال اخیر بروز پیدا کرده است، حضور آشکار رژیم صهیونیستی در آذربایجان است، به طوری که این رژیم از همین ناحیه (شمال غرب) در ایران خرابکاری و جاسوسی می‌کند. صهیونیست‌ها دو مرکز خرابکاری در کردستان عراق و جمهوری آذربایجان دارند که این موارد سبب مشکلاتی در روابط ایران و آذربایجان شده است.

وی ادامه داد: در جریان جنگ اخیر میان آذربایجان و ارمنستان به نوعی تغییرات ارضی یا بهتر بگوییم تسهیلات ارضی برای آذربایجان به وجود آمد. وقتی آذربایجان مناطق اشغال شده خود را در جنگ از ارمنستان باز پس گرفت با وساطت روسیه مقرر شد که به طور کامل ارتباط ارمنستان با منطقه قره‌باغ قطع شود. نزدیک ۳۰ سال است که ارتباط بسیار پیچیده‌ای میان ارمنستان و منطقه قره‌باغ وجود دارد، به همین دلیل دالانی به نام دالان لاچین در نظر گرفته شد تا مردم قره‌باغ و ارمنستان با یکدیگر ارتباط ترانزیتی داشته باشند.

این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان، گفت: اخیراً در مذاکرات بعد از جنگ، جمهوری آذربایجان هم امتیاز خواست به این معنا که اگر قرار است دالان لاچین را به شما بدهیم، ارمنستان هم باید دالان "زنگِ‌زور" را به ما بدهد. دالان زنگ زور منطقه نخجوان را به طور مستقیم به خاک جمهوری آذربایجان متصل می‌کند و یک خط مرزی میان ایران و ارمنستان است.

امیدی افزود: در این میان سوءتفاهمی در ذهن مقامات جمهوری آذربایجان به وجود آمده که دالان زنگ زور یک امتیاز ارضی برای آنان ایجاد می‌کند، در حالی که ارمنستان و روسیه به هیچ وجه چنین منظوری نداشتند. برخی مقامات آذربایجان مدعی هستند که ایران ارتباط زمینی این کشور با ارمنستان را قطع کرده است، در حالی که روسیه و ارمنستان در مذاکرات خود چنین هدفی را دنبال نمی‌کردند.

وی تصریح کرد: در صورتی که قصد آذربایجان در مورد دالان زنگ‌زور محقق شود منافع ژئوپلیتیکی ایران و روسیه به خطر می‌افتد و این تغییر ژئوپلیتیکی در منطقه برای ایران به هیچ وجه قابل قبول نیست، چراکه پتانسیل‌های راهبردی ایران را کاهش می‌دهد. به همین دلیل ایران به درستی یک رزمایش در مرز‌های شمال غرب کشور ترتیب داد تا نشان دهد هیچ تغییر ژئوپلیتیکی را در این منطقه نمی‌پذیرد و از منافع ملی خود با قدرت دفاع می‌کند.

این کارشناس روابط بین‌الملل ادامه داد: ترکیه و جمهوری آذربایجان تلاش خواهند کرد بر دالان زنگ‌ِزور مسلط شوند که بدون شک ارمنستان راضی نیست چنین امتیازی را به جمهوری آذربایجان بدهد و بعد از برگزاری مانور ایران وزیر دفاع ارمنستان هم با همتای ایرانی خود تلفنی صحبت کرد. صحبت‌های "رئیس‌جمهور آذربایجان مبنی بر این بود که چنین قصدی ندارند" و ایران هم نباید چنین اجازه‌ای را به آنان بدهد.

امیدی درباره صحبت‌های رئیس‌جمهور آذربایجان که کامیون‌های ایرانی باید برای ورود به این کشور مالیات بدهند، گفت: این سخنان بیشتر یک سوءتفاهم است. اگر به نقشه نگاه کنیم کامیون‌های ایرانی برای بردن بار به قره‌باغ قبلاً از مناطق اشغال شده جمهوری آذربایجان عبور می‌کردند، اما هم‌اکنون که آذربایجان مناطق اشغالی خود از ارمنستان را باز پس گرفته است طلب مالیات کرده‌اند و مدعی هستند که کامیون‌های ایرانی اگر قصد پرداخت مالیات را ندارند از خاک ارمنستان استفاده کنند که استدلال آنان منطقی نیست و با حسن هم‌جواری سازگاری ندارد.

وی درباره نقش پاکستان در تحولات آذربایجان، خاطرنشان کرد: پاکستان یکی از معدود کشور‌های جهان است که از آذربایجان در جنگ علیه ارمنستان حمایت آشکار و همه جانبه کرد و بیشتر قصد دارد حمایت ترکیه و آذربایجان را در مواجهه با هند به دست آورد.