تکرار ماجرای افغانستان؛ خروج نظامی آمریکا از سوریه نزدیک است؟

فرارو- پایگاه خبری "میدل ایست آی" در گزارشی، با بررسی روند تحولات منطقه ای، به طور خاص این سوال را مطرح کرده که آیا سوریه را بایستی کشور بعدی در منطقه خاورمیانه دانست که ایالات متحده آمریکا بر آن است تا به حضور نظامی خود در آن پایان می‌دهد یا خیر؟

میدل ایست آی در این رابطه می‌نویسد: «خروج نظامی آمریکا از افغانستان عملا متحدان کُرد آن را در شرق سوریه نگران کرده است. البته که کاخ سفید خیلی زود در موضع گیری، کرد‌های عضوِ "جبهه دموکراتیک سوریه" را مطمئن ساخته که دست به اقدام مشابهی جهت خروج از سوریه نخواهد زد. با این حال، در این نقطه باید این سوال را مطرح کرد که آیا واقعا "جو بایدن" رئیسی جمهور آمریکا در این رابطه قابل اعتماد است؟

به گزارش فرارو، نباید فراموش کرد که "دونالد ترامپ" رئیس جمهور سابق آمریکا نیز تضمین‌های مشابهی را به کُرد‌های سوری می‌داد با این حال به صورت ناگهانی و فوری، در سال ۲۰۱۹ بیش از نیمی از نیروی‌های نظامی آمریکا را از منطقه خارج کرد و عملا به حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه، چراغ سبز نشان داد.

اخیرا نیز کاخ سفید در واکنش به کشته شدن چندین عضو جبهه دموکراتیک سوریه که بر اثر حملات ترکیه جان باخته بودند، سکوت پیشه کرد (این اتفاق در ماه آگوست حادث شده است). خروج نظامی آمریکا از افغانستان و به طور خاص از کابل پایتخت افغانستان که در جریان آن، بایدن نجاتِ جان آمریکایی‌ها را بر نجات جان متحدان آمریکا مقدم شمرد، فقط و فقط موجب تشدید ترس و نگرانی میان کرد‌های دموکراتیک سوریه شده است. آن‌ها نگرانند که مبادا خیلی زود از سوی دولت بایدن رها شوند.

در این راستا بایستی این سوال را مطرح کرد که تا چه اندازه خروج نظامی آمریکا از سوریه محتمل است؟ در پاسخ باید گفت که نشانه‌های خوشایندی برای کُرد‌های دموکراتیک سوریه وجود ندارد. با توجه به خروج نظامی آمریکا از افغانستان و همچنین انعقاد پیمان "آکوس" میان آمریکا، بریتانیا و استرالیا، بایدن به صراحت این مساله را روشن کرده که رقابت‌های راهبردی واشنگتن با چین، اولویت اصلی وی در عرصه سیاست خارجی آمریکا است. این بدان معناست که وی سعی دارد تا درگیری‌های کوچکتر آمریکا در کشور‌هایی نظیر افغانستان، عراق و احتمالا سوریه را هر چه سریع‌تر خاتمه دهد و توجه خود را معطوف به این (رقابت میان قدرت‌های بزرگ) حوزه کند.

از طرفی، اینطور به نظر می‌رسد که بایدن به جای تقابلِ مستقیم و رو در رو با جریان‌های افراطی بر آن است تا آن‌ها را از فاصله دور و با استفاده از امکانات خاص ارتش آمریکا (نظیر حملات پهپادی و هوایی) هدف قرار دهد. راهبردی که آمریکا سال هاست در یمن، پاکستان و دیگر مناطق جهان دنبال می‌کند. از این منظر، خروج آمریکا از سوریه در دوره وی، بیش از پیش محتمل می‌شود. در واقع، بایدن احتمالا به این درک رسیده که برای جلوگیری از خیزش مجدد گروهی نظیر "داعش"، نیاز به حضور میدانی در سوریه نیست و می‌توان با حملات هوایی و پهپادی نیز مواضع این گروه را هدف قرار داد و مانع از قدرت گیری آن شد.

رویکرد منعطف ترِ دولت بایدن در قبال دولت سوریه

بایدن هیچگاه علاقه چندانی به سوریه نداشته و در حالی که از کارزار نظامی علیه داعش حمایت کرده با این حال، از مداخله نظامیِ گسترده‌تر در جریان بحران سوریه، شدیدا انتقاد داشته است. در حال حاضر، شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند دولت بایدن موضعی منعطف‌تر در قبال دولت سوریه دارد. به عنوان مثال بایدن اخیرا توافق گازی مصر، اردن، سوریه ولبنان را از "قانون تحریمی سزار" (تحریم‌های آمریکا علیه سوریه) معاف کرد. درست به همین دلیل است که نگه داشتن نظامیان آمریکایی در شرق سوریه جهت محروم کردن دولت بشار اسد از منابع نفتی سوریه، امکان دارد که دیگر انگیزه قوی و محکمی برای آمریکا نباشد.

با این همه، برخی شواهد نیز وجود دارند که تا حدی برای کُرد‌های دموکراتیک سوریه، امیدوار کننده هستند. مثلا خروج دولت بایدن از افغانستان، عملا انتقاد‌های زیادی را از آن برانگیخت. با این حال، انجام اقدام مشابه در سوریه می‌تواند حجم انتقادات در داخل و خارج از آمریکا از دولت بایدن را چند برابر کند. امری که به هیچ عنوان در راستای منافع جو بایدن و دموکرات‌ها نیست.

از طرفی، نباید فراموش کرد که عملیات نظامی آمریکا در سوریه، به مراتب از حضور نظامی آن در افغانستان، کم‌هزینه‌تر است. به عنوان مثال، در حالی که در سال ۲۰۱۸ آمریکا ۱۵ هزار نظامی در افغانستان داشت، این میزان تا قبل از عقب نشینی آن از افغانستان، به چهار هزار نفر کاهش یافت. این در حالی است که آمریکا صرفا ۹۰۰ نظامی جهت حمایت از کرد‌های دموکراتیک سوریه دارد. از طرفی، با توجه به نابودی تهدید داعش، اکنون سوریه حامل تهدیدات چندانی علیه آمریکا نیست و میزان تلفات نظامیان آمریکایی در این کشور (سوریه) به شدت پایین است. امری که عملا فشار چندانی را به بایدن جهت خروج از سوریه وارد نمی‌کند.

جدای از همه این ها، یک مولفه منطقه‌ای و بین المللی نیز وجود دارد. متحدان مهم آمریکا نظیر عربستان سعودی و اسرائیل، خواهان تداوم حضور آمریکا در سوریه، جهت مقابله با توسعه نفوذ ایران هستند. در این رابطه، کشوری نظیر ترکیه مایل است تا آمریکا از منطقه خارج شود تا بتواند به راحتی کرد‌های دموکراتیک سوریه و همچنین نیرو‌های نیرو‌های موسوم به PYD را سرکوب کند. البته که بایدن نمی‌تواند همه متحدان آمریکا را خشنود کند با این حال، وی با هیچگونه اجماعی علیه خود و آمریکا جهت خروج از سوریه نیز مواجه نیست.

در شریط کنونی، حتی اگر دولت بایدن مایل به خروج از سوریه باشد، محرک‌های داخلی و خارجی چندانی جهت ترغیب وی به خروج ناگهانی از این کشور وجود ندارند. با این حال، این مساله می‌تواند تغییر کند. در این رابطه به طور خاص پویایی‌های روابط ترکیه و روسیه در سوریه مهم است و تحولات افغانستان نیز می‌تواند در سوریه بازتاب‌ها و اثرات خاص خود را داشته باشد.

راهبرد روسیه

یکی از راهبرد‌های اساسی دولت روسیه در سوریه این است که میادین نفتی شرق سوریه، بار دیگر به کنترل دولت سوریه درآید تا دمشق بتواند از آن‌ها و منابع ناشی از این میادین، جهت ترمیم اقتصاد سوریه استفاده کند. در این رابطه، راهبرد روسیه مبتنی بر "اقناع" است و سعی دارد کرد‌های دموکراتیک سوریه را به سمت انعقاد یک توافق با دولت سوریه سوق دهد و آمریکایی‌ها را نیز به خروج از سوریه، قانع کند.

البته که این دستورکار چندا هم غیرواقع بینانه نیست. نباید فراموش کرد که پس از چراغ سبز نیرو‌های آمریکایی به ارتش ترکیه جهت حمله به شمال سوریه ر سال ۲۰۱۹، کرد‌های دموکراتیک سوریه از روسیه درخواست کردند تا زمینه را جهت برقراری آتش بس فراهم سازد و در این رابطه میانجی گری فعالی داشته باشد. کرد‌های دموکراتیک سوریه در شرایطی این پیشنهاد را دادند که تاکید داشتند حاضرند به روسیه و دولت سوریه در قلمرو خود، مواضع و امتیازاتی را اعطا کنند. البته که کرد‌های دموکراتیک سوریه، با توجه به رویه‌های دولت آمریکا علیه خود، دستیابی به یک توافق با روسیه و حتی دولت سوریه را سازنده‌تر نیز ارزیابی می‌کنند.

به طور کلی، هم ترکیه و هم روسیه این احساس را دارند که همزمان با خروج نظامی آمریکا از افغانستان، شانس‌ها و فرصت‌های بهتر و بیشتری را در سوریه جهت کسب آنچه مطلوب آن‌ها است به دست آورده اند. برای ترکیه، این تفکر ایجاد شده که خروج نظامی آمریکا از سوریه، عملا شانس‌های آن جهت حمله و تضعیف کرد‌های دموکراتیک سوریه و دیگر گروه‌های کُرد را افزایش داده است. در کمترین حالت، ترکیه تا حدی از کاهش یافتن کمک‌ها و حمایت‌های آمریکا از کُرد‌های سوری، خشنود است.

حتی اگر واشنگتن طرحی جهت خروج فوری از شرق سوریه نداشته باشد و با فشار کمی هم در این رابطه رو به رو باشد، هم روسیه و هم ترکیه سعی خواهند کرد تا از خروج اخیر نظامی آمریکا از افغانستان، جهت پیگری اهداف گسترده‌تر خود استفاده کنند و عملا زمینه را برای خروج سریع ترِ نظامی آمریکا از دیگر کشور‌های منطقه مخصوصا سوریه، هموار سازند. امری که کاملا در راستای منافع ملی آن‌ها قرار دارد».