داستان جنگ از زبانِ طالبان؛ افغانستان سقوط کرد!

فرارو- "پایگاه خبری فارین پالیسی" درگزارشی، ضمن اشاره به رویه‌های تهاجمی اخیر گروه طالبان در حمله به بخش‌هایی از خاک افغانستان و تصرف نقاطی از این کشور، اینگونه پیش بینی کرده که احتمالا حملات طالبان، با توجه به نزدیک شدن به ضرب الاجل خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان تا تاریخ ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۲۱، افزایش پیدا خواهد کرد. با این حال، یکی از دلایل اصلی پیشروی‌های اخیر طالبان این است که دولت افغانستان در جنگ رسانه‌ای و تبلیغاتی با طالبان، فرسنگ‌ها عقب است و در نقطه مقابل، طالبان به نحو گسترده و موثری از ابزرار رسانه و روایت سازی در عرصه معادلات میدانی افغانستان استفاده می‌کند.

فارین پالیسی در این رابطه می‌نویسد: «در شرایطی که نیرو‌های مسلح افغانستان در برابر حملات تابستانیِ گروه طالبان، با چالش‌های قابل توجهی رو به رو هستند، در عین حال، در جنگ تبلیغاتی، قویا میدان بازی را به گروه طالبان واگذار می‌کنند. امری که تا حد زیادی بر دیدگاهِ افکار عمومی در افغانستان جهت حصول اطمینان از اینکه با خروج نیرو‌های خارجی از این کشور، بار دیگر گروه طالبان این کشور را به کنترل خود در نخواهد آورد، تاثیر گذاشته است.

در اواخر هفته گذشته، شبه نظامیان طالبان به مناطقی در شمال افغانستان حمله کردند، امری که تا حد زیادی این برداشت و دیدگاه عمومی دال بر اینکه شورشیان طالبان در حال پیروزی بر دولت افغانستان، که هیچگونه راهبرد و رهبری مشخصی در امر مبارزه با این گروه (طالبان) ندارد را تقویت کرده است.

از یکمِ ماه می، طالبان به بیش از ۶۰ منطقه در افغانستان حمله کرده است. اگرچه بر اساس برخی گزارش ها، هشت منطقه بار دیگر با ابتکار عمل نیرو‌های افغان آزاد شده اند، با این حال، گروه طالبان در شرایط فعالی، بر بیش از ۶۴ درصد از خاک افغانستان تسلط دارد. برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که نیرو‌های امنیتی افغانستان در برابر برخی حملات طالبان، برای در امان ماندنِ جان غیرنظامیان، دست به عقب نشینی می‌زنند.

به گزارش فرارو، حملات طالبان که با چشم انداز خروج کامل نیرو‌های آمریکایی از افغانستان تا تاریخ ۱۱ سپتامبر سال جاری میلادی همراه شده اند، تا حد زیادی نگرانی‌ها در مورد اینکه شاید نیرو‌های امنیتی افغانستان نتوانند در غیاب نیرو‌های نظامیِ بین المللی، به نحو موثری در برابر حملات طالبان مقاومت کنند را افزایش داده است. بدون تردید با خروج نیرو‌های خارجی، نیرو‌های نظامی افغانستان از پشتیبانی هواییِ موثر محروم می‌شوند و در عین حال، پیمانکاران امنیتی خارجی که در همکاری با نیرو‌های امنیتی افغانستان کار می‌کنند نیز خیلی زود از افغانستان خارج می‌شوند و این مساله امنیت افغانستان را بدون تردید تحت الشعاع قرار خواهد داد.

باید اذعان کرد که گروه طالبان دراستفاده از ابزار‌های رسانه ای، به مراتب از دولت افغانستان و متحدان بین المللی آن، ماهرتر است. این گروه اغلب اقدام به انتشار ویدئو در شبکه‌های اجتماعی می‌کند و تصاویری از موفقیت‌های خود در مبارزه با نیرو‌های دولتی افغانستان، در چهارچوب‌هایی نظیر برافراشتن پرچم افغانستان بر فراز میادین اصلی شهر‌هایی که در آن ها، نیرو‌های نظامی افغان را شکست می‌دهند و آن‌ها را مجبور به عقب نشینی می‌کنند، می‌نمایند.

یک مقام ارشد امنیتی افغان که به شرط ناشناس ماندن با فارین پالیسی سخن گفته می‌گوید: "اگر ما به دنبال پایان دادن به جنگ بودیم، می‌توانستیم با ۷۵ درصد کار تبلیغاتی و رسانه ای، و ۲۵ درصد نبرد واقعیِ نظامی، به این مهم دست یابیم". طالبان سال هاست که جنگ تبلیغاتی خود را اینگونه مطرح می‌کند: "می‌جنگیم تا یک ابرقدرت را شکست دهیم". بدون تردید این روایت و گفتمانِ طالبان از جنگ با نیرو‌های آمریکایی، برای بسیاری از جوان‌های افغان جذاب است.

برخی مقام‌های افغان بر این باورند که گزاره و گفتمانی که طالبان از پیروزی‌های خود ارائه می‌کند، تا حدی ناشی از اطلاع رسانی‌های غلط است. سرهنگ "نوید کاووسی" از مقام‌های امنیتی وزارت داخله افغانستان می‌گوید: "یک درک و تصور اشتباه در مورد پیروزی‌های طالبان وجود دارد. این درک و برداشت نادرست، تا حد زیادی توسط روزنامه نگارانی که در افغانستان حضور ندارند یا با واقعیت‌های افغانستان بیگانه اند، تقویت می‌شود. بدون تردید مساله اخلاق در امر روزنامه نگاری، از اهمیت خاصی برخوردار است".

در شرایطی که طالبان پیروزی‌های خود را در بوق و کرنا می‌کنند، در این رابطه شاهد عملکرد ضعیفی از سوی دولت افغانستان هستیم. در این راستا دولت افغانستان و نیرو‌های بین المللیِ حاضر در این کشور، رویکرد و راهبرد مشخص و درستی ندارند. دفتر عملیاتی ناتو در افغانستان در بیشتر اوقات، به درخواست‌ها در مورد ارائه اطلاعات در مورد عملیات‌های نظامی آن علیه طالبان و یا مقاومت آن در برابر این گروه، پاسخ مشخصی نمی‌دهد. وزارت دفاع آمریکا هم اطلاع رسانی در این رابطه را به دولت کابل احاله می‌دهد. نیرو‌های انگلیسی و دیگر نیرو‌های ناتو نیز رویکرد مشابهی را از خود نشان می‌دهند.

وزرای دفاع و اطلاعات افغانستان نیز اغلب سکوت می‌کنند (به توصیه نیرو‌های بین المللیِ حاضر در افغانستان). با این حال، صرفا برخی مقام‌های امنیتی، آن هم به شرط ناشناس ماندن، با رسانه‌ها و روزنامه نگاران سخن می‌گویند. در شرایط فعلی، طالبان تا حد زیادی به روایتی در افغانستان شکل داده که پیروزی آن بر دولت این کشور را ترویج می‌کند. در این رابطه، دولت افغانستان نتوانسته روایتی جذاب را علیه طالبان شکل دهد.

روایت طالبان نیز به نوعی خواسته یا ناخواسته، توسط رسانه‌های یین المللی ترویج شده است. طالبان در بسیاری از موراد اقدام به انتشار ویدئو‌ها و عکس‌هایی در فضای مجازی می‌کنند که لزوما بازتاب دهنده واقعیات نیستند. با این حال، تصور غالب در جهان بیرون این است که آن‌ها کاملا صحیح هستند.

در عین حال، همزمان با داغ شدن فضای جنگ در افغانستان و پیشروی‌های اخیر طالبان، سازماندهی مجدد و تغییراتی که دولت افغانستان جهت مقابله با طالبان اِعمال می‌کند، امکان ارائه یک پاسخ موثر به این گروه را تضعیف می‌کند. "اشرف غنی" رئیس جمهور افغانستان به تازگی وزرای دفاع و داخله را تغییر داده است. موضوعی که موجب تغییر ساختار در وزارتخانه‌های مذکور می‌شود و تا زمانی که تیم‌های جدید در این وزارتخانه‌ها قرار گیرند، طالبان فرصت کافی دارد تا علیه دولت افغانستان دست به اقدام بزند.

طالبان به ندرت مراکز و مناطقی که تصرف می‌کند را برای مدتی طولانی، در کنترل خود نگه می‌دارد. آن‌ها هنوز به مراکز اصلی و مرکز ولایات تسلط ندارند و حتی پس از اینکه مناطق مهم را تصرف می‌کنند، خدماتی که دولت افغانستان ارائه می‌کند را به مردم ارائه نمی‌کنند.

از سویی، نباید فراموش کرد که طالبان هنوز حملات بیشتری را در دست دارند کما اینکه حملات اخیر آن‌ها به ولایات قندهار و هلمند نیز همزمان با برداشت خشخاش اتفاق افتادند. امری که سالانه صد‌ها میلیون دلار پول در اختیار طالبان قرارمی دهد و به آن امکان می‌دهد تا به نحو موثرتری در میادین جنگ حاضر شود. این مساله مخصوصا با توجه به چشم انداز عقب نشینی نیرو‌های آمریکایی از افغانستان، وضعیت چندان روشنی را پیش روی افغانستان قرار نمی‌دهد.

ناظران و تحلیلگران بر این باورند که طالبان در افغانستان یک راهبرد سه مرحله‌ای را دنبال می‌کنند: اول، آن‌ها با به راه انداختن جنگ و انجام فرار و گریز، اراده نیرو‌های افغان را محک می‌زنند. دوم، آن‌ها شهر‌های بزرگ و مراکز پرجمعیت را محاصر و منزوی می‌کنند. در این راستا، آن‌ها به زیرساخت‌هایی نظیر نیروگاه‌های برق، پل‌ها، و بزرگراه‌ها حمله می‌کنند و آن‌ها را از کار می‌اندازند؛ و در نهایت، آن‌ها به ترور هدفمند مقام‌های دولتی و نظامی در شهر‌های مذکور دست می‌زنند.

تحلیلگران بر این باورند که خشونت‌ها در افغانستان درماه‌های آتی (همزمان با خروج نیرو‌های آمریکایی از این کشور)، تشدید می‌شوند. احتمالا طالبان موفق خواهند شد که بر دامنه پیشروی‌های خود در افغانستان جهت به کنترل گرفتن شماری از ولایت‌های این کشور بیفزایند. طالبان به زعم بسیاری از ناظران و تحلیلگران سعی خواهند کرد تا در هرگونه مذاکرات صلح آتی با دولت افغانستان، از موفقیت‌های نظامی خود به عنوان اهرم مذاکراتی استفاده کنند. جدای از این ها، طالبان با این رویه‌های خود، تا حد زیادی روحیه جنگجویان و همچنین برخی طرفدارانشان را تقویت می‌کنند و می‌توانند ژست پیروز و قهرمان را به خود بگیرند».