بحران چاقی در ایران

فرارو- براساس آمار انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران، ۷۰ درصد ایرانیان چاقی یا اضافه وزن دارند که این آمار تکان دهنده امروز نشان دهنده بحران چاقی در کشور است.

رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران می‌گوید که وضعیت شیوع چاقی و اضافه وزن در ایران نگران کننده است، چراکه افراد به ۴۷ درصد اضافه وزن و ۲۳ درصد چاقی مبتلا هستند و ۴.۵ درصد جمعیت کشور نیز چاقی مفرط (مرضی) دارند. شمار افراد چاق در ایران از سال ۱۹۸۰/ ۱۳۵۹ تا کنون ۵.۵ برابر و تعداد افراد دارای اضافه وزن ۳.۵ برابر شده است.

رضا ملک‌زاده عمده‌ترین علت این میزان از رشد چاقی در ایران را رژیم غذایی ناسالم، پرخوری و کم تحرکی می‌داند. به گفته او میزان مصرف کالری روزانه ایرانی‌ها در دو دهه گذشته از ۲ هزار به ۳ هزار کالری رسیده و این درحالی است که ۹۰ درصد ایرانیان (هر دو جنس) فعالیت فیزیکی کافی ندارند.

باتوجه به گفته‌های پژوهشگران، اپیدمی بیماری چاقی دارای عوارض خطرناکتری است که در صورت کنترل نشدن، همچنان بر شمار مرگ‌های زودرس در جهان به ویژه مرگ‌های ناشی از سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی عروقی و سکته‌های قلبی و مغزی می‌افزاید.

آن‌ها بر این باورند که چاقی به عنوان بیماری پایه گذار یا تشدید کننده بسیاری از بیماری‌های مزمن غیرواگیر و عامل مرگ‌های زودرس، با وجود زنگ هشدار سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۹۰، نه تنها هیچ توقف یا حتی کاهشی نیافته، بلکه موقعیت خود را به شکل نگران کننده ای، تثبیت و عمده مناطق جهان را تسخیر کرده است.

باتوجه به داده‌های جهانی، مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مرتبط با چاقی از سال ۱۹۹۵ تاکنون  ۱۰ برابر افزایش یافته است، این آمار در کشور‌های کم درآمد به ۱۵ درصد می‌رسد. اما در ایران در طول سه دهه گذشته این آمار دوبرابر افزایش داشته و سالانه ۳۸۰ هزار مرگ در کشور رخ می‌دهد که ۱۷۷ هزار مورد آن‌ها  زودرس (زیر ۷۰ سال) هستند. از این میزان ۸۸ هزار مرگ خیلی زودرس (زیر ۵۰ سال) است.

 

از جمله بیماری‌هایی که منجر به مرگ افراد چاق می‌شود، می‌توان به سرطان‌ها (پستان، روده بزرگ، تخمدان، پروستات، کبد، کیسه صفرا، کلیه و ...)، بیماری‌های ایسکمیک قلبی، سکته‌های قلبی و مغزی، دیابت، کبد چرب غیرالکلی، بیماری انسداد مزمن ریوی، نارسایی مزمن کلیوی، فشار خون بالا، اختلال در چربی خون، اختلالات اسکلتی - عضلانی و آرتروز، بیماری‌های کیسه صفرا، اختلالات روان شناختی و روانپزشکی اشاره کرد.

رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران معتقد است بیشترین سهم چاقی در مرگ‌های زودرس ناشی از بیمارها، مربوط به مرگ‌های قلبی، عروقی با سهم ۷۰ درصدی است. همچنین یک سوم سرطان‌ها با چاقی مرتبط هستند. در پاندمی اخیر بیماری عفونی کووید۱۹، تحقیقات انجام شده نشان داد شانس مرگ در بیماران چاق مبتلا به شکل حاد کووید۱۹ نسبت به مبتلایان غیرچاق بالاتر است.

اضافه وزن یکی از مهمترین عوامل خطر ابتلا به کرونای شدید است، براین اساس کارشناسان می‌گویند این داده‌ها زنگ خطری برای مقابله با چاقی هستند.

در حال حاضر علاوه بر نگرانی برای افزایش وزن سنین ۵۰ تا ۷۰ سال، باید نگران افزایش بیش از ۲۰ درصدی شیوع اضافه وزن در بین نوجوانان ایرانی نسبت به چهار دهه گذشته بود. چرا که پژوهشگران اعلام کزده اند رتبه اضافه وزن دختران و پسران ۱۹ سال ایرانی با صعود ۲۸ و ۲۴ پله ای، از رتبه ۹۶ و ۱۰۵ به رتبه‌های ۶۸ و ۸۱ رسیده است.

این درحالی است که این شیوع چاقی در دختران از ۶ درصد به بیش از ۲۶ درصد و در پسران از سه درصد به ۲۴ رسیده و درواقع این آمار نگران کننده است. در حال حاضر میزان شیوع چاقی در بین دختران نوجوان ایرانی ۹ درصد و پسران ۷ درصد است. 

علاوه بر آن، اضافه وزن و چاقی کودکان که یکی از تبعات زندگی ماشینی در حوزه سلامت است، ظرف ۲ دهه اخیر بیشتر از هر زمان دیگری به ویژه در کلانشهر‌ها مشهود شده است. بر اساس آمار‌های موجود ۹۰ درصد کودکان ایرانی به سرعت در حال چاق شدن هستند و این روند ظرف ۱۰ سال آینده زاینده شمار قابل توجه شهروندان بزرگسال سنگین وزن است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص علل چاقی در کودکان ۶ ساله گفته است که یکی از مهمترین علل چاقی در کودکان تغییر روش و سبک زندگی شامل استفاده از غذا‌ها با کالری بالاست، زیرا کودکان تنقلات را به عنوان غذا‌های اصلی می‌خورند و به واسطه آن تراکم کالری در کودکان افزایش پیدا کرده است.

نوروزی می‌گوید کاهش فعالیت بدنی کودکان، تماشای تلویزیون و شبکه‌های ۲۴ ساعته کودک و نوجوان، استفاده از بازی‌های کامپیوتری، از دیگر علل افزایش چاقی و اضافه وزن در کودکان است و کودکی بیش از ۲ ساعت جلوی کامپیوتر، تبلت و تلویزیون می‌نشیند احتمال چاقی و اضافه وزن در این کودک حدود ۶۰ درصد افزایش می‌یابد.

براساس اعلام محققان پروتئینی به نام GKN ۱ که به طور انحصاری در معده تولید می‌شود، در برابر هضم مقاوم است و غذا را به روده منتقل کرده و با میکروب‌های روده ارتباط برقرار می‌کند. آن‌ها می‌گویند مهار پروتئین GKN ۱ منجر به اختلاف زیادی در وزن و سطح چربی در بدن می‌شود، به این معنی که کنترل سطح این پروتئین در سطح پایین به کاهش وزن و مبارزه با چاقی کمک می‌کند.

محققان با نظارت و اندازه گیری متابولیسم و ​​سطح کالری و تری گلیسیرید، در مقایسه با سطح این پروتئین در بدن ما، تجزیه و تحلیل در مورد نقش پروتئین GKN ۱ و باکتری‌های مفید در روده را انجام داده‌اند.

طبق تحقیقات آن‌ها هنگام کنترل سطح پروتئین GKN ۱، بدن می‌تواند در برابر چاقی مقاومت کند، که سلامتی فرد را تهدید می‌کند و منجر به بیماری‌های جدی مانند سرطان و کبد چرب می‌شود.