حرکت آرام چین و آمریکا به سمت جنگ جهانی سوم؟

فرارو- "ریچارد جواد حیدریان*" تحلیلگر مسائل شرق آسیا در مقاله‌ای برای پایگاه خبری "آسیا تایمز"، به ضرورت تغییر رویکرد دولت آمریکا در دوره ریاست جمهوری "جو بایدن" در زمینه نوع روابط واشنگتن با چین پرداخته و نسبت به نشانه‌های نگران‌کننده تشدید تنش‌ها میان دو کشور هشدار داده است. وی در این رابطه می‌نویسد:

«در شرایطی که آمریکا خود را آماده انتقال قدرت از دونالد ترامپ به جو بایدن (به عنوان رئیس جمهور آمریکا) می‌کند، "هنری کسینجر" دیپلمات سرشناس و کهنه کار آمریکایی در موضع گیری هشدار داده که اگر راهبردی جدیدی از سوی چین و آمریکا در زمینه تعاملاتشان ایجاد نشود، احتمال وقوع فاجعه‌ای نظیر آنچه در جریان جنگ‌های جهانی شاهد آن بودیم، وجود دارد».

به گزارش فرارو، هنری کسینجر دیپلمات سرشناس آمریکایی که در دوره حضور خود در دولت ریچارد نیکسون، پروژه تنش زدایی با چین در دهه ۱۹۷۰ را به پیش برد، در موضع گیری گفته است که دولت جو بایدن بایستی در مقایسه با دولت دونالد ترامپ، موضع و ویکردی متفاوت را در عرصه مسائل بین المللی دنبال کند.

هنری کسینجر با انتقاد از سیاست خارجی دولت ترامپ، از شرایط نامتعادل جهان در عرصه سیاسی و اقتصادی سخن گفته و تاکید کرده است که آمریکا باید هر چه سریع تر، رویکرد و نگرش خود در مورد مسائل بین المللی را تغییر دهد. در دوره ریاست جمهور دونالد ترامپ: وی جنگ تجاری گسترده‌ای را بر علیه چین به راه انداخته، محدودیت‌های مرتبط با سیاستگذاری و مهاجرت را بر افراد و شرکت‌های چینی اعمال کرده، در مناطق پیرامونی چین اقدام به پررنگ کردن حضور نظامی آمریکا کرده، و به طور خاص، ویروس کرونا را به کرات، به مثابه ابزاری سیاسی علیه چین مورد استفاده قرار داده و به آن برچسب "ویروس چینی" زده است.

دلایلی زیادی وجود دارند که دونالد ترامپ به عنوان بازنده انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، در روز‌های باقی مانده حضورش در قدرت، بر شدت فشار‌ها علیه چین بیفزاید و دامنه تنش‌ها میان دو کشور را گسترش بیشتری دهد. در این راستا، برکناری "مارک اسپر" از کرسی وزارت دفاع آمریکا و پُر شدن این وزارتخانه از افراد وفادار به ترامپ و همچنین احتمال وضع تحریم‌های هوشمند و گسترده بر علیه اشخاص و نهاد‌های چینی، مهمترین نشانه‌هایی هستند که از احتمال تشدید تنش‌ها میان چین و آمریکا در روز‌های آینده خبر می‌دهند.

بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که ترامپ با اقدامات مخربش در روز‌های باقی مانده حضورش در قدرت، سعی بر آن دارد تا روابط میان چین و آمریکا را در دوره جو بایدن نیز با تنش همراه سازد و از عادی سازی روابط میان دو طرف جلوگیری کند. بحران‌هایی که اکنون ترامپ به ایجاد آن‌ها در روابط چین و آمریکا دامن می‌زند، قادرند تا مدت‌ها روابط دو کشور را تیره و تار کنند و به نوعی زمینه را برای منازعات و درگیری‌های گسترده‌تر میان چین و آمریکا به عنوان ابرقدرت‌های جهانِ کنونی فراهم سازند.

"جان الیوت" سخنگوی شورای امنیت ملی ترامپ به رسانه‌ها گفته است "تا زمانی که چین روند جاری در روابط این کشور با آمریکا را معکوس نسازد و به یک بازیگر متعهد و پاسخگو در عرصه بین‌المللی تبدیل نشود، به احتمال زیاد، روسای جمهور آتی آمریکا از نظر سیاسی، اینکه بخواهند روندِ ایجاد شده از سوی ترامپ را معکوس سازند، نوعی خودکشی درنظر خواهند گرفت".

گزارش‌ها حاکی از این هستند که وزارت دفاعِ کنونی آمریکا (پس از اخراج مارک اسپر) که توسط تندروهایِ ضدچین کنترل می‌شود (به طور خاص می‌توان به وزیر دفاع موقت آمریکا "کریستوفر میلر" اشاره کرد)، به دنبال اعمال تحریم‌های گسترده بر علیه آن دسته از شرکت‌های چینی است که پیوند‌های نزدیکی با ارتش آزادیبخش این کشور دارند.

دولت ترامپ همچنین به دنبال اعمال تحریم‌های جدید علیه چین که مرتبط با مسائل حقوق بشری هستند (در مورد مسائلی نظیر اعتراضات در هنگ کنگ و سین کیانگ) هم می‌باشد. در جبهه مقابل، چین نیز با درک این شرایط، خود را آماده درگیری و نبرد با آمریکا می‌کند. "شی جینپینگ" رئیس جمهور چین در جریان بازدید خود از یکی از مراکز نظامی ارتش آزادیبخش چین در استان گوانگدونگ این کشور به وضوح از نظامیان این کشور درخواست کرد تا آمادگی خود را برای شرایط جنگی حفظ کنند. وی از تمامی نظامیان چینی خواست تا تمام انرژی خود را صرف آمادگی جهت شرکت در جنگ‌های احتمالی در آینده بکنند. وی حتی پیش از این نیز در موضع گیری از شرایط پرآشوب بین المللی خبر داده بود و از تمامی نظامیان چینی خواسته بود تا وفاداری خود را حفظ کنند و هرلحظه جهت مقابله با تنش‌های احتمالی علیه چین، آمادگی داشته باشند.

در کنار همه این مسائل، بایدن که به طور سنتی حامی همزیستی مسالمت آمیز میان قدرت‌های بزرگ بوده نیز در یک سال گذشته، رویه‌ها و رویکرد‌های به شدت سخت گیرانه‌ای را در قبال چین از خود نشان داده است. جو‌بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا، پیشتر و در موضع گیری، "شی جینپینگ" رئیس جمهور چین را انسانی گردن کلفت و قاتل خطاب کرده است. وی حزب کمونیست چین را به دیکتاتوری متهم کرده و خواستار وضع تحریم‌های گسترده بر علیه این کشور به دلیل نقض گسترده حقوق بشر توسط آن شده است. به طور خاص بایدن در فصل بهار گذشته، در مقاله‌ای برای نشریه "فارین افیرز" می‌گوید: "ایالات متحده آمریکا باید رویکرد سخت‌گیرانه‌ای را در قبال چین اتخاذ کند و در این زمینه هیچ گونه مماشاتی را انجام ندهد".

در هفته‌های گذشته، بایدن و مشاوران ارشدش، بار‌ها بار‌ها از تعهد خود به حمایت از تایوان و تقویت روابط دوجانبه با متحدان منطقه‌ای آمریکا نظیر ژاپن و فیلیپین، خبر داده که هر کدام از این کشور‌ها در نوع خود، تنش‌ها و چالش‌هایی جدی را با جمهوری خلق چین (مخصوصا در مورد دعاوی حاکمیتی و اختلافات ارضی) دارند.

درست بر اساس همین شواهد است که هنری کسینجر از تشدید تقابلات و تنش‌ها میان چین و آمریکا خبر می‌دهد و معتقد است که دو کشور به نحو نگران کننده‌ای به سمت تشدید اختلافات و تعارضات حرکت می‌کنند. امری که می‌تواند مقدمه‌ای بر وقوع تنش‌های گسترده‌تر میان دو ابرقدرت باشد. کسینجر نقطه تاکید را بر این می‌گذارد که باید کانال‌های تعاملی بیشتری میان چین و آمریکا ایجاد شوند، زیرا اگر روند حاضر ادامه باید، امکان اینکه بحران‌های ساده لفظی به تنش‌های نظامی شدید میان دو کشور تبدیل شوند، وجود دارد. از این رو، باید تا جای ممکن، جو بایدن و تیم وی، فضای تنش زدایی را با چین ایجاد کنند. در غیر اینصورت باید اذعان کرد که چین و اآمریکا، آهسته آهسته در حال حرکت به سمت ایجاد بحرانی فراگیر در روابط دوجانبه خود هستند.

کسینجر هشدار می‌دهد که دولت بایدن باید تا حدی رویکردی همکاری جویانه را در قبال چین نشان دهد و تا حدی تنش‌ها با این کشور را مدیریت کند. وی باید چهارچوبی را تعریف کند که از طریق آن بتوان تنش‌ها میان دو کشور را مدیریت کرد و از گرایش آن به سمت هرج و مرجِ مطلق، جلوگیری نماید. اگر چنین نشود، احتمال وقوع چیزی شبیه جنگ‌های جهانی، اصلا بعید نیست.

* ریچارد جواد حیدریان، وی تحلیلگر مسائل آسیای شرقی است.