(تصویر) اسکناس جدید ۱۰ هزار تومانی چاپ شد؛ چهار صفر کم رنگ در ده هزار تومانی جدید

فرارو- رسانه‌ها از چاپ اسکناس جدید ۱۰ هزار تومانی خبر داده‌اند و تصاویر آن را منتشر کرده‌اند. در طراحی این اسکناس (صد هزار ریالی) چهار صفر آخر عدد کمرنگ شده و عدد ۱۰ در دو طرف اسکناس دیده می‌شود.

پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی هنوز خبر یا تصویری در این باره منتشر نکرده است. بانک مرکزی مرداد ماه هم از ایران چک‌های جدید ۱۰۰ هزار تومانی رونمایی کرد که در طراحی آن هم چهار صفر کمرنگ شده بود و در ارقام لاتین آن حتی چهار صفر آخر دیده نمی‌شد.

تصاویر اسکناس‌های جدید ۱۰ هزار تومانی با چهار صفر رنگ پریده در حالی منتشر شده که حدود سه ماه پیش هم ایران چک‌های صد هزار تومانی با صفر‌های کمرنگ منتشر شده بود؛ این دستکم حکایت از خواسته دولت برای اجرای طرح حذف صفر‌ها دارد.

بانک مرکزی به مواردی نظیر استفاده از رقم‌های بزرگ در مبادلات مالی ساده روزمره، مشکلات محاسباتی و حسابداری، ناامنی در حمل مقادیر زیاد پول، هزینه بالای چاپ و نابودی اسکناس‌های در جریان با توجه به حجم بالای اسکناس به عنوان بعضی معایب ادامه استفاده از ریال به عنوان پول ملی این کشور اشاره می‌کند؛ اما همه این‌ها سال‌هاست در ایران جریان داشته و دهه‌هاست شهروندان در مبادلات خود حتی کلامی از ریال نمی‌برند.

این طرح که هنوز به اجرا درنیامده، پس از انقلاب اسلامی در ایران سابقه طولانی دارد؛ زمانی که طهماسب مظاهری در سال‌های ۷۲ و ۷۳ در بانک مرکزی بود، این موضوع در دستور کار قرار گرفت که به دلایل مختلف روند بررسی آن متوقف شد.

این طرح دوباره در اواخر دهه ۸۰ شمسی و در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد مطرح شد. بانک مرکزی در آن دوره با راه اندازی یک سایت درباره نام واحد پولی آینده و طرح اسکناس‌های بعدی نظرخواهی کرد، ولی آن هم به جایی نرسید.

تجربه سایر کشور‌ها نشان می‌دهد این طرح زمانی به بار می‌نشید که تورم مهار شده باشد در غیر این صورت باید انتظار داشت صفر‌ها دوباره بر‌گردند.

شاید بهترین وقت اجرای این طرح زمانی بود که در دولت روحانی، ایران به تورم تک رقمی رسیده بود؛ در مهر ماه امسال مرکز آمار نرخ تورم را ۲۷/۲ درصد اعلام کرده که البته منابع غیررسمی آن را بالاتر می‌دانند.

مجلس اردیبهشت ماه امسال کلیات لایحه حذف چهار صفر و تبدیل پول ملی از ریال به تومان را تصویب کرد و قرار شد پول ملی ایران به تدریج از ریال به تومان تبدیل شود و "قران" واحد پول خرد جدید شود.

در این لایحه هر تومان معادل ۱۰ هزار ریال کنونی در نظر گرفته شده و هر ۱۰۰ "قران" یک تومان خواهد بود؛ رئیس بانک مرکزی دوره اجرای این طرح را ۲ تا ۵ سال اعلام کرده بود.

کاهش ارزش ریال طی سال‌های اخیر و تورم فزاینده مبادلات ریالی را در ایران سخت کرده و دولت را بر آن داشته که این طرح را در دستور کار خود قرار دهد.

اجرایی شدن مصوبه دولت، نیازمند اقداماتی نظیر چاپ اسکناس‌های جدید و جمع‌آوری اسکناس‌های قدیمی خواهد بود که هزینه‌بر است. هر چند تجربه‌های مشابه نشان داده است که تا مدتی هر دو اسکناس مورد استفاده قرار می‌گیرند که از آن به عنوان " دور گذار" یاد می‌شود.

اختلال در قیمت‌گذاری کالا‌ها و سردرگمی احتمالی در کوتاه مدت و گرایش به نگهداری ارز از پیامد‌های احتمالی حذف صفر عنوان شده است.

ایران اولین کشوری نیست که می‌خواهد با حذف صفر، واحد پول خود را تغییر دهد. بعضی کشور‌ها در این زمینه تجربه موفق و بعضی دیگر هم تجربه ناموفق داشته‌اند.

از جمله تجربه‌های ناموفق در حذف صفر، تجربه کشور آفریقایی زیمبابوه است. تورم بسیار بالای این کشور باعث شد تا رابرت موگابه، رئیس جمهوری وقت، از سال ۲۰۰۶ در سه مقطع مختلف دستور حذف ۲۵ صفر از واحد پول این کشور را صادر کند.

در دهه نود میلادی و همزمان با اقدام دولت این کشور در تصاحب زمین‌های شخصی کشاورزان و مزرعه‌داران، تورم در این کشور به شدت بالا رفت. تورم بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ میلادی در این کشور باز هم بالا رفت، ولی دولت آماری در این زمینه اعلام نمی‌کرد. نرخ تورم در این کشور در اواخر ۲۰۰۸ میلادی نزدیک به ۸۰ میلیارد درصد تخمین زده شد و یک سال بعد در سال ۲۰۰۹، زیمبابوه چاپ اسکناس را متوقف کرد.

ترکیه از تجربه‌های موفق در حذف صفر از پول ملی در دوران معاصر محسوب می‌شود. هنگامی که در سال ۲۰۰۳ رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه شد، وعده داد که با حذف صفرها، لیره ترکیه را به شان "شایسته" خود برگرداند. مهم‌ترین هدف این طرح کاهش تورم بود.

در سال ۲۰۰۵ و پس از دو سال، نرخ تورم در این کشور از بیشتر از ۸۰ درصد به ۷ درصد کاهش یافت.