وضعیت دردناک موزه هنرهای معاصر آبادان و موزه اهواز

موزه هنر‌های معاصر آبادان، ساختمانی متروکه و ویران است. دیگر هیچ‌کدام از آثار بر دیوار‌ها نیست و ساختمان ‏پاتوق معتادان شده است. سال‌هاست گنجینه موزه آبادان را به ساختمان موزه هنر‌های معاصر اهواز برده‌اند، اما همین چند روز پیش، ‏به این موزه دستبرد زده شد. دست دزد‌ها به گنجینه نرسید، اما دو‌سال است که آثار ارزشمند در سالنی بدون تهویه رها شده و ‏اکنون در گرمای ٥٢ درجه اهواز درحال پوسیدن است.

شهروند در ادامه نوشت: موزه‌های هنر‌های معاصر آبادان و اهواز بلاتکلیف‌اند. موزه آبادان سه‌سال پیش نونوار شده بود، اما اکنون مدت‌هاست میزبان هیچ اثر ‏نمایشگاهی نبوده، قفل در را شکسته، پنجره‌ها را از جا درآورده‌اند و هر آنچه بردنی بود از لامپ و کولر و میز و صندلی برده‌اند. ‏موزه اهواز هم دست بهره‌برداری داده شده که در آن مراسم عروسی برگزار می‌کند و سالن‌هایش به نمایشگاه گل و گیاه ‏اختصاص دارد.

موزه آبادان که حالا دزدان دیوارهایش را تخریب کرده‌اند، سال ٨٢ در زمان افتتاح جور دیگری بود. ١٠٠ تابلو ‏از هنرمندان برجسته بر دیوارهایش نشسته بود؛ پرویز کلانتری، جعفر روح‌بخش، هانیبال الخاص و ... همین در و دیوار به هم ‏ریخته امروزی، روزگاری انبار اکسسوار یکی از فیلم‌های احمدرضا درویش بود، اما رفته‌رفته اتفاقات دیگری در موزه رقم خورد؛ ‏یک بار نمایشگاه مبل شد، یک بار محل توزیع مرغ و رب گوجه‌فرنگی. ‏

‏«وضع ملال‌آوری است.» جلیل‌هاجری، کارتونیستی که در دهه٧٠ در موزه هنر‌های معاصر آبادان فعالیت داشته با حسرت از ‏وضع موزه هنر‌های معاصر آبادان می‌گوید: «این برهم‌ریختگی وضع موزه، به دلیل مدیریت بدون برنامه و ضعیف آن است. ‏موزه را مدتی به منطقه آزاد اروند سپردند، اما باز هم عملکرد مناسبی نداشت؛ گاهی باز بود، گاهی بسته. چند نمایشگاه هم برگزار ‏شد، اما نصفه و نیمه و مبهم.

او دهه٧٠، در زمان افتتاح این موزه، در نمایشگاه این موزه شرکت ‏کرد: «آن زمان مسابقه و همایش هنر‌های تجسمی در این موزه برگزار شد. گنجینه‌ای از آثار نفیس هنرمندان مطرح کشور و ‏هنرمندان خارجی در موزه هنر‌های معاصر آبادان نگهداری می‌شد.» به گفته او پس از مدتی این گنجینه را «به دلیل ناکارآمدی ‏مدیران» به موزه اهواز بردند و دیگر هیچ خبری از آن‌ها نشد. ‏دوران رکود را گذراندیم و زحمت کشیدیم تا دیگر شبیه متروکه نباشد. همه‌چیز خوب بود تا اینکه سال‌های ٩٣ و ٩٤ مدیر جدید آمد.» هاجری از دوران مدیریت احمد نشان ‏یاد می‌کند؛ فرزند خسرو نشان، مدیرکل پیشین میراث فرهنگی استان خوزستان.

موزه را به چشم «سالن» می‌دیدند

سال ١٣٩٣ اداره ارشاد خوزستان تفاهم‌نامه‌ای با احمد نشان نوشت و موزه هنر‌های معاصر آبادان به او سپرده شد. در این سال‌ها ‏اطلاع چندانی از عملکرد او در دست نیست و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی اروند می‌گوید از مفاد تفاهم‌نامه اطلاعی ندارد و ‏اصلا مشخص نیست در آن چه مواردی ذکر شده است.

نشان، آبان سال پیش موزه را به حال خود رها کرد و بدون آنکه فهرستی از ‏اموال موجود و کلید‌ها به اداره ارشاد تحویل دهد ساختمان را گذاشت و رفت. او  می‌گوید: «هفت، هشت ماه است ‏در این موزه نیستم. قبل از آنکه بیایم، ساختمان موزه شبیه همین وضع تخریب‌شده امروزش بود. سختی کشیدیم، از کارشناسان و ‏مشاوران مطرح کمک گرفتیم و ساختمان را استاندارد کردیم. آن ساختمان به بهترین بنای موزه‌ای تبدیل شده بود. هنرمندانی از ‏ایتالیا برای بهبود وضع آن مشاوره دادند. بازسازی‌اش کردیم و نمایشگاه‌های خارجی، مثل نمایشگاه بیژن بصیری برگزار ‏کردیم که از معماران برجسته ایتالیاست. من به‌عنوان رئیس موزه، یک‌سال مسئول دفتر نمایندگی فرهنگی کشور‌های اکو بودم، اما ‏درنهایت با ناهماهنگی‌هایی که وجود داشت، دیگر نمی‌خواستم آنجا بمانم. چهار ماه بدون حقوق مانده بودم و قبول نمی‌کردند شخص ‏دیگری بیاید. با مدیر ارشاد اروند دچار مشکل شده بودیم و دیدگاه‌های غیرحرفه‌ای‌شان را به ما تحمیل می‌کردند.»

او ادامه می‌دهد: ‏‏«تعریف‌شان از موزه فقط سالن است نه موزه. موزه اهواز را ببینید که نمایشگاه گل و مدارس در آن برگزار کردند. در آبادان هم ‏همین را از ما می‌خواستند. موزه را سالن نمایشگاهی می‌بینند، اما ما داشتیم زیرساخت‌های نمایشگاهی را آماده می‌کردیم تا گنجینه را ‏از اهواز به ساختمان موزه در آبادان بیاوریم. حتی قرار بود گنجینه موزه هنر‌های معاصر تهران را بیاوریم، اما هیچ‌کدام نشد.» به ‏گفته او، آثار موزه آبادان ٧٤ عدد بود و قرار بود ١٧ اثر از آن‌ها برای نمایشگاه موزه به آبادان برگردانده شود. ‏

سارقان دستگیر شدند

رضا مردانی، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اروند، اما می‌گوید نبود نگهبان باعث شده از موزه دزدی شود: «این ‏موزه در پارک بزرگ بازسازی قرار دارد و خود پارک هم نگهبان ندارد. موزه هم نگهبان نداشته و همین، کار را برای سارقان آسان ‏می‌کند.» اسفند گذشته و هنگام شیوع کرونا از موزه سرقت شد. «اموال سرقت‌شده کابل و سیم برق، کولر و از این دست ‏وسایل است. سارقان چهار نفر بودند و دستگیر شدند. دادگاه اول‌شان تیرماه برگزار شد و دادگاه دیگری در شهریورماه خواهند داشت. ‏ساختمان موزه هم متعلق به شهرداری است و آسیب‌های واردشده به آن بر اثر ورود دزدان باید مورد بررسی شهرداری و اداره ‏حقوقی‌اش قرار گیرد که این‌طور نشده و نیازمند تعامل هستیم.»

تصاویر منتشر شده از موزه، تخریب گسترده‌ای نشان می‌دهد، اما ‏مردانی می‌گوید این تخریب‌ها در ساختمان اصلی موزه رخ نداده و ساختمان شماره ٢ تخریب شده؛ ساختمانی که محل برگزاری ‏نمایشگاه بود. ‏

با اینکه منابع مختلف می‌گویند گنجینه آبادان در موزه اهواز نگهداری می‌شود، مردانی می‌گوید این آثار در تالاری که زیر نظر ‏وزارت ارشاد است، نگهداری می‌شود.

به گفته او، بعد از این اتفاقات، فراخوانی به موسسات فرهنگی و هنری داده شده تا برای در ‏دست گرفتن موزه و تعمیر آن پای کار بیایند. تاکنون سه موسسه داوطلب شده‌اند و قرار است تا آخر هفته آینده وضع موزه آبادان ‏مشخص و به دست موسسه‌ای معتبر سپرده شود. «تجربه قبلی عاملی شد تا حالا قرارداد و تفاهم‌نامه‌ای دقیق نوشته ‏و تضمین‌های گوناگون از موسسه‌ای که مسئولیت را می‌پذیرد، گرفته شود. ما نمی‌دانیم چطور با احمد نشان تفاهم‌نامه نوشته شد و ‏چه بند‌هایی داشت، اما از او هم شکایت خواهیم کرد و باید پاسخگوی اتفاقاتی که افتاده باشد. باید زمانی که می‌خواست موزه را رها کند ‏به ما اطلاع می‌داد. ما همچنین تعیین خسارت کرده‌ایم و این خسارت هم باید پرداخت شود.» درحال حاضر نبود لیست از اموال ‏موزه ازجمله مواردی است که هیچ پاسخ دقیقی برایش وجود ندارد و مردانی هم نمی‌تواند به صراحت از اموال موزه در طول ‏سالیان گذشته صحبت کند. ‏

این درحالی است که موزه اهواز هم در وضع نامناسبی به سر می‌برد. موزه پیش از این به مالک شخصی داده شده و قرار ‏بود آن را به تالار عروسی تبدیل کند تا وضعیتش فروردین ماه مشخص شود و حالا بعد از گذشت بیش از سه ماه همچنان وضعیتش ‏نامشخص است. محمد جوروند، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان هم درباره وضع موزه ‏اهواز تنها به گفتن اینکه در میهمانی خانوادگی است و نمی‌تواند پاسخگو باشد، اکتفا کرد.

محمد عدیلی‌پور، رئیس انجمن هنر‌های ‏تجسمی خوزستان هم درباره وضع موزه هنر‌های معاصر اهواز می‌گوید: «موزه را به سالن عروسی تبدیل کردند. ‏کافه تریای موزه را با مجوز ارشاد گازکشی و تبدیل به رستوران کردند. بعد، اعتراضات باعث شد تابلو را پایین بیاورند. الان ‏هم نزدیک به دو سال است درِ موزه بسته است و هیچ برنامه‌ای ندارند. دو سال است برق این موزه قطع است، کولر ندارد و ‏در تمام این مدت، در گرمای تند اهواز، آثار ارزشمند گنجینه رها شده است. چند وقت پیش هم دزد به موزه زد، اما خوشبختانه ‏دستش به گنجینه نرسید.»

به گفته او، خلاف ادعای مدیر فعلی موزه، این مجموعه کارشناس موزه‌ای ندارد و فقط یک نگهبان دارد. «قرارداد واگذاری موزه اهواز هفت‌ساله است و هیچ اقدام قضائی برای پس گرفتن آن جواب نمی‌دهد. دو سال دیگر از این قرارداد ‏که بدون ضمانت بانکی است و حتی بدون اجاره باقی مانده است. موزه به کسی واگذار شده که نه در زمان عقد قرارداد در ایران بوده، نه حالا در ایران است. ‏امضا‌های پای قرارداد اسم ندارد. سراسر تخلف است و این تخلف تا دو سال دیگر ادامه دارد.» ‏