و اما بعد از سفر روحانی به نیوریورک؛ استراتژی ایران و آمریکا چیست؟

فرارو- سفر روحانی به نیویورک پایان یافت. رهبران اروپایی امیدوار بودند بتوانند روسای جمهور ایران و آمریکا را وادار به دیدار مستقیم کنند، اما نه تنها این اتفاق نیافتاد بلکه دو طرف در سخنرانی خود در مجمع عمومی به شدت از یکدیگر انتقاد کردند. هرچند رئیس جمهور فرانسه پایان این سفر را فرصت از دست رفته می‌داند، اما به قول خودش «ما از برنامه شما خبر نداریم.»

به گزارش فرارو، روز چهارشنبه سوم مهر، رئیس جمهور ایران در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل، اعلام کرد ایران در شرایط فعلی مذاکره نمی‌کند.

به گفته او پاسخ ایران به مذاکره تحت تحریم منفی است. روحانی در سخنان خود برجام را حداقل خواسته‌ ایران دانست و گفت: «اگر بیشتر می‌خواهید، باید بیشتر هم بدهید.» روحانی تنها راه بازگشت به گفتگو و دریافت پاسخ مثبت از سوی ایران را "بازگشت به تعهدات" دانست و خطاب به آمریکا گفت: «تحریم‌ها را متوقف کنید تا راه گفتگو باز شود.»

رئیس جمهور کشورمان گفت: «وقتی آمریکا قطعنامه سازمان ملل متحد را حرمت نمی‌گذارد، وقتی اروپا ناتوانی خود را به نمایش می‌گذارد، تنها راه، تکیه بر عزت، غرور و اقتدار ملی خودمان است.» با توجه به این سخنان روحانی به نظر می‌رسد دست کم فعلا گزینه مذاکره از روی میز برداشته شده است. محسن جلیلوند، کارشناس مسائل سیاسی معتقد است رویکردی که ایران در پیش گرفته است فعلا مقاومت است.

در حالی که پیش از این سفر نشانه‌هایی از احتمال دیدار ترامپ و روحانی دیده می‌شد، تلاش رهبران اروپایی برای انجام این دیدار بی ثمر ماند. در در دیدار سه جانبه روحانی، جانسون و ماکرون، که تصاویر آن شدیدا مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، ماکرون گفت: اگر روحانی بدون دیدار با ترامپ نیویورک را ترک کند، این یک فرصت از دست رفته خواهد بود.

نه تنها دیدار روحانی و ترامپ صورت نگرفت، بلکه سخنرانی روحانی و انتقادات او از آمریکا با واکنش طرف آمریکایی همراه شد. مورگان اورتگاس، سخنگوی وزرات امور خارجه آمریکا در پیامی توییتری در واکنش به اظهارات روحانی که از آمریکا خواسته بود ابتدا تحریم‌ها را بردارد سپس از مذاکره دم بزند، توپ را در زمین ایران انداخت و گفت: «... آن‌ها می‌توانند از آزاد کردن آمریکایی‌ها و دیگر گروگان‌ها شروع کنند.»

یک روز پیش از سخنرانی روحانی هم، ترامپ در در مجمع عمومی سازمان ملل، با ادبیاتی تند از ایران انتقاد کرد و از کشور‌های جهان درخواست کرد که با «عطش ایران به خون» مقابله کنند. ترامپ گفته بود: «همه ملت‌ها وظیفه دارند که (علیه ایران) اقدام کنند. هیچ حکومت مسئولی نباید عطش ایران به خون را تامین مالی کند. تا وقتی که رفتار تهدیدآمیز ایران ادامه داشته باشد، تحریم‌ها رفع نخواهد شد بلکه تشدید خواهند شد.»

اظهارات ترامپ مبنی بر عدم لغو تحریم‌ها اروپایی‌ها را هم از کاهش تنش بین ایران و آمریکا ناامید کرد. پس از این فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت کتمان نمی‌کند که حفظ توافق هسته‌ای به نحو فزاینده‌ای دشوارتر شده است.

علاوه بر اعلام عدم لغو تحریم‌ها از طرف ترامپ، بعد از سخنرانی روحانی در مجمع عمومی تحریم‌های جدیدی هم در قبال ایران اعمال شد. با دستور جدید دونالد ترامپ، مقام‌های ارشد حکومت ایران و بستگان درجه یک آن‌ها به عنوان مهاجر یا غیر مهاجر حق ورود به آمریکا را ندارند. اتهاماتی، چون حمایت مالی ایران از تروریسم، بازداشت خودسرانه شهروندان آمریکایی، تهدید همسایگان و حملات سایبری مخرب به عنوان دلایل این تصمیم جدید مطرح شده است.

 

 

تا اینجای کار به نظر می‌رسد این سفر هم نتوانست تغییری در وضعیت ایران و آمریکا ایجاد کند و هیچ کدام از دو طرف حاضر نیستند زودتر پیش قدم شوند. اما باید دید با پایان این سفر و در ادامه شرایط به چه سمت و سویی خواهد رفت.

دکتر محسن جلیلوند، کارشناس مسائل بین الملل و استاد دانشگاه در مورد نتیجه سفر روحانی به نیویورک به فرارو گفت: در ارزیابی این سفر نمی‌توان نکته خاصی را بیان کرد. قرار هم نبود اتفاق خاصی بیافتد و من هم از قبل از سفر روحانی به نیویورک، چنین تصوری نداشتم. بنابر این سفر به نیویورک فقط با یک سری اعلام موضع از طرف ایران همراه بود و اینکه حالا بعدا چه تحولاتی رخ می‌دهد را باید بعدا پیگیری کرد.

این کارشناس مسائل آمریکا با اشاره به تحریم جدید آمریکا بر علیه مسئولین ایرانی و وابستگانشان گفت: باید ببنیم اقدامات آمریکایی‌ها در قبال ایران در آینده چه خواهد بود. به نظر من با توجه به اینکه ترامپ با یک تحریم جدید مسئولین نظام و فرزندانشان را تحریم کرد به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها قضیه را سفت گرفته‌اند و فعلا نمی‌توان نتیجه قطعی گرفت.


این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد اینکه چرا با وجود انعطاف ایران در بحث هسته‌ای و اصرار اروپایی ها، آمریکا حاضر نیست موضعش را تغییر دهد گفت: آن‌ها منتظرند تا تحریم‌ها اثر خود را بگذارد. درست است ما می‌گوییم فشار تحریم‌ها بر ما وارد شده است، اما آن‌ها منتظرند تحریم‌ها اثر اصلی خود را بگذارد و وقتی تحریم‌ها اثر اصلی خود را گذاشت به عقیده من دو حالت اتفاق خواهد افتاد.

جلیلوند ادامه داد: یا ایران مجبور به اقدامی می‌شود که آن‌ها می‌خواهند. یعنی ایران اقدامی کند که آن‌ها از آن اقدام در جهت منافعشان بهره برداری کنند یا ایران مجبور به مذاکره شود. به عقیده من ترامپ صبر می‌کند تا این تحریم‌ها اثرات خودش را بگذارد. به هر حال آن‌ها هم برآورد‌های خاص خودشان را دارند حالا اینکه این برآورد‌ها تا چه حد درست است بحث دیگری است.

 

این استاد دانشگاه در مورد اینکه ایا این سفر فرصت آخر برای مذاکره بود گفت: برای مذاکره هیچ وقت فرصت آخر نیست. هر ثانیه‌ای در عرصه سیاست برای مذاکره فرصت مغتنمی است و من تصور نمی‌کنم چنین فرصتی از دست رفته باشد. برخلاف بحثی که آقای ماکرون می‌کند، هر ثانیه می‌توانیم مذاکره کنیم. مذاکره حتما نباید در سطح رهبران باشد، مذاکره می‌تواند در سطوح مختلف باشد و دست آورد‌های آن قابل تعریف است.

جلیلوند در مورد رویکرد ایران در ادامه گفت: رویکرد ایران در خصوص مذاکره با توجه به دستور مقام معظم رهبری مداکره نکردن است و بحث آن بسته شده است. رویکردی که ایران در پیش گرفته است فعلا مقاومت است؛ حالا چقدر این رویکرد جواب دهد باید منتظر ماند و دید. به نظر من در این شرایط نمی‌توان مذاکره کرد چرا که آمریکایی‌ها فشار حداکثری می‌آوردند و به نوعی آن‌ها جلوتر هستند و اگر قرار باشد مذاکره شود باید خیلی امتیاز بدهیم. من الان نمی‌پسندم مذاکره کنیم.

این کارشناس مسائل بین الملل در مورد چشم انداز روابط دو کشور قبل از انتخباات ۲۰۲۰ آمریکا گفت: این یک بحث انحرافی است که ترامپ تا زمان انتخابات جنگ نمی‌کند. در ایالات متحده آمریکا سیاست‌های استراتژیک ربطی به انتخابات ندارد. تاریخ هم نشان داده است که عموما اینطور نیست که، چون رئیس جمهور می‌خواهد کاندید شود از یک سال و سه ماه قبل هیچ کاری نکند. نه. سیاست استراتژیک آمریکا را هرکسی رئیس جمهور شود، اجرا می‌کند.

جلیلوند در پایان گفت: آمریکا هیچوقت رئیس جمهور در حال جنگ را از کاخ سفید بیرون نمی‌کند و این بحث‌های انحرافی که ترامپ درگیر انتخابات است و از جنگ دوری می‌کند، لفاظی‌هایی است که خود آمریکایی‌ها ترویج دادند تا بتوانند سیاست‌های خود را پیش ببرند.