واکنش میراث فرهنگی به ثبت ملی درخت "عباس کیارستمی"

«منبع الهام عباس کیارستمی در تصاویری که ماندگار کرده درختی در دماوند است، در حالی که درختِ فیلم «خانه دوست کجاست» این کارگردان فقید در روستای «کوکر» گیلان است که هر کدام را به صورت مستقل در فهرست آثار ملی می‌توان ثبت کرد.»

به گزارش ایسنا، برای نخستین بار خبر ثبتِ درختی متعلق به «عباس کیارستمی» پنجم تیر امسال و توسط مهدی شادی‌زاده - کارگردان فیلم مستند «همراه با باد» - در مراسم دیدار با عوامل فیلم مطرح کرد: «عباس کیارستمی سال‌های بسیاری از تک درختی نزدیک دماوند عکاسی کرده است. این درخت با نام عباس کیارستمی مانوس شده و از آنجا که حافظه تاریخی ما کوتاه است باید یک‌سری اتفاق‌ها ثبت شود. خانم مهسا همتی طرحی برای ثبت «تک درخت» عباس کیارستمی ارائه داد، طرح را دنبال کردیم و با کمک آقایان علیرضا تابش و مهرشاد کاظمی، مراحل اداری آن پیش رفته و قرار است این «تک درخت» اواخر تیر ماه به عنوان یادبود آقای کیارستمی ثبت شود.»

همه چیز مورد تائید بود تا این که چند روز قبل یعنی ۲۴ شهریور سعید نجاتی – کارگردان - در آیین اختتامیه فصل عباس کیارستمی در پردیس سینمایی سیتی سنتر اصفهان اظهار کرد: «پیش‌تر خبر ثبت تک‌درختی در منطقه دماوند به نام عباس کیارستمی رسانه‌ای شده بود، اما باید اعلام کنم تک‌درخت کیارستمی که در فیلم «خانه دوست کجاست» شاهد آن هستیم، در روستای "کوکر" از توابع گیلان قرار داشته و خبر رسمی ثبت آن در فهرست میراث فرهنگی کشور نیز طی روز‌های آینده منتشر می‌شود.»

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که به نظر می‌رسد به یک نکته توجه نمی‌شود، دو درخت در موقعیت‌های مختلف مورد توجه «عباس کیارستمی» بوده که یکی بیش از دیگری منبع الهام این کارگردان سرشناس بوده است و از سوی دیگر به نظر می‌رسد با توجه به شرایط خاص هر درخت، امکان ثبت ملی آن توسط میراث فرهنگی وجود دارد.

شهرام شریفی - مدیر اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند - نیز با تاکید بر این‌که باید براساس مستندات و مدارک حرف بزنیم، اظهار می‌کند: یک اشتباه یا یک سوتفاهم رخ داده است، درختی که در گیلان از آن صحبت می‌شود نیز قابل ثبت است، چون در فیلم‌های کیارستمی وجود داشته است، هر چند گفته می‌شود آن درخت از بین رفته و باید فضای گذشته را با جابه‌جایی درخت‌های دیگر احیا کنند.

او با تاکید بر وجود شرایط ثبتِ خاص و پیچیده برای ثبت هر اثر تاریخی در فهرست میراث ملی، اظهار می‌کند: برای ثبت هر اثر به یکسری پشتوانه‌ها نیاز داریم. نخست از سوی تعدادی از علاقمندان آقای کیارستمی به ما اعلام شد که در منطقه دماوند درختی وجود دارد که آقای کیارستمی از آن عکاسی‌های زیادی انجام داده و حتی عکس‌های آن را در جشنواره‌های مختلف به نمایش درآورده است، در واقع این درخت در کارهایش یک نوع الهام بوده است.

وی توضیح می‌دهد: بنابراین نیاز داشتیم تا برای اثبات این اطلاعات، مستنداتی به ما ارائه شود که دوستان این کارگردان و برخی سینماگران از جمله بنیاد سینمایی فارابی، مدارکی را به ما دادند و به ما ثابت شد که این همان درخت آقای کیارستمی است که با آقای ساسان توکلی فارسانی در آخرین مواردی که او عکاسی کرده، وجود دارد. حتی فیلم‌ها و صحبت‌هایی که کیارستمی درباره‌ی این درخت انجام داده نیز موجود است، درختی که قدمتی طولانی دارد و شرایط کامل ثبت را هم دارد.

شریفی با تاکید بر این که بعد از بررسی اسناد به دست آمده، به این نتیجه رسیدیم که این درخت واجد ارزش ثبت ملی است، ادامه داد: با تکمیل پرونده‌ی ثبتی و جمع‌اوری کامل‌تر مستندات، براساس فرمت مشخص آن را در شهرستان ثبت کردیم و سپس به معاونت میراث فرهنگی ارسال می‌شود تا در نوبت ثبت قرار گیرد و با مطرح شدن در کمیته فنی، ثبت آن مصوب شده و شماره ثبت ملی بگیرد.

 

درختِ گیلان برای فیلم «خانه دوست کجاست» و درخت دماوند منبع الهام عکاسی کیارستمی بوده
مدیر اداره میراث فرهنگی شهرستان دماوند با تاکید بر این‌که صحبت‌های مطرح شده درباره‌ی درخت دماوند ربطی به فیلم «خانه دوست کجاست» ندارد، تاکید می‌کند: کیارستمی فقط عکاسی‌هایش را در این جا انجام داده و احتمالا منطقه‌ی موجود در گیلان و نقطه‌ای که درخت در آن‌جا قرار داشته، فیلم «خانه دوست کجاست» در آنجا ساخته شده است که البته گفته می‌شود اکنون آن درخت وجود ندارد.

او با بیان این‌که هر اثر برای ثبت ملی نیاز به یک پشتوانه دارد، ادامه می‌دهد: می‌توان با یک اسم مانند «کیارستمی» ۱۰ درخت را در فهرست آثار ملی ثبت کرد، اما اگر قرار بود همه‌ی درخت‌ها را با نام «درخت فیلم خانه دوست کجاست» ثبت کنیم، در این کار ابهام وجود داشت که کدام درست است. اما چون درختِ دماوند ربطی به فیلم ندارد، این کار امکان‌پذیر است.

وی با بیان این‌که درختِ دماوند، همان درختی است که روی سنگ قبر آقای کیارستمی نیز کشیده شده، اظهار می‌کند: می‌توانند درختِ گیلان را که اکنون وجود خارجی ندارد، بعد از آماده کردن محیط، به عنوان یادبود استفاده کنند.

شریفی با این وجود با تاکید بر این‌که هنوز درخت دماوند، در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده و اقداماتِ تکمیلی آن برای ثبت در دست انجام است، می‌گوید: درخت دماوند منبع الهام کیارستمی بوده است و عکس‌های درخت، توسط دوستان نزدیک و صمیمی آقای کیارستمی مانند «ساسان توکلی فارسانی» تائید شده است، حتی آقای توکلی نیز شهادت داده و همه‌ی عکس‌ها، مستندات موجود نیز تائید شده‌اند.