زنانه‌شدن فقر و اعتیاد

در آستانه روز مبارزه با موادمخدر، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده از افزایش 16 درصدی مرگ زنان معتاد در سال 93 نسبت به سال گذشته خبر داد.

شهیندخت مولاوردی گفت: 3.9 درصد معتادان کل کشور زنان هستند که این مساله می‌تواند همسران و کودکان آنها را در معرض تهدید قرار دهد. او افزود: 10 تا 15 درصد معتادان بهبودیافته به‌دلیل طردشدن از جامعه، بی‌خانمان هستند و بیش از 60 درصد آنها بعد از پاکی دوباره به سمت مواد می‌روند.

معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده با ابراز نگرانی از افزایش میزان اعتیاد و مصرف مواد صنعتی و روانگردان‌ها در بین دختران و زنان ابراز کرد: به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط کنونی و رویکرد جدید ستاد مبارزه با موادمخدر در زمینه صیانت اجتماعی، بتوان از این شرایط بهره لازم را برد.

در همین زمینه، رئیس مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گفت: میزان ابتلای زنان به اعتیاد در حال افزایش است و حدودا دو برابر شده است، در بسیاری از افراد سن اولین تجربه مصرف مواد بین 14 تا 19 سال است.

علی فرهودیان اعلام کرد: سن مصرف موادمخدر در میان زنان و دختران کاهش یافته است و آمارها حاکی از آن است که میزان مصرف روانگردان‌ها در میان دختران 500 برابر شده است.

او افزود: مصرف سیگار، قلیان و حشیش در دختران درحال افزایش است. از سوی دیگر بیش از 60 درصد از زنان زندانی جرائمی دارند که ارتباط مستقیم با مصرف موادمخدر دارد.

به گفته فرهودیان، مصرف موادمخدر در زنان متفاوت از مردان است. در حال حاضر با پدیده تلسکوپی در اعتیاد مواجه هستیم یعنی رشد معضل اعتیاد در زنان بسیار سریع‌تر از مردان است.

او با بیان اینکه زنان از ترس انگ جامعه سعی در استفاده از موادمخدر به دور از دسترس و نگاه دیگران دارند، افزود: بیش از50 درصد از زنان معتاد از نظر اقتصادی به یک مرد وابسته هستند. بیشتر این مردان معتاد هستند. از سوی دیگر بیش از 60 درصد از مردان معتاد متاهل هستند و در برخی از موارد زن به علت وابستگی به مرد مجبور به ادامه اعتیاد خود می‌شود. فرهودیان با بیان اینکه مشکلاتی در سیستم درمانی زنان معتاد وجود دارد، ادامه داد: در کلینیک‌ها، زمانی که زنی برای درمان اعتیاد خود مراجعه می‌کند، بعضا حتی نگاه منشی و روانشناس مرکز نیز به او تغییر می‌کند، این درحالی است که این افراد باید نگاه صحیحی به زن معتاد داشته باشند.

فقدان اقدامات اثربخش
درحالی از دوبرابر شدن شیوع اعتیاد و افزایش مصرف روانگردان‌ها در میان زنان سخن گفته می‌شود که به گفته سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با وجود افزایش آمار معتادان به موادمخدر اقدام اثربخشی برای مبارزه با اعتیاد انجام نشده است.

محمدحسین قربانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفته است: گسترش اعتیاد بین زنان و دختران نگرانی تازه‌ای برای کشور ایجاد کرده و حتی این مهم در جوانان کمتر از 18 سال نیز توسعه یافته است. نگرانی‌ها پیرامون زنان و اعتیاد، تنها به اعتیاد زنان محدود نمی شود چرا که اعتیاد همسر نیز زندگی زنان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، 65درصد همسرآزاری، 55 درصد طلاق، 30 درصد کودک آزاری، 25 درصد قتل و 23 درصد نزاع و خشونت‌ها بر اثر توزیع، مصرف و قاچاق موادمخدر است.

همچنین، مولاوردی با بیان اینکه با پدیده‌ای به‌نام زنانه‌شدن فقر روبه‌‌رو هستیم، افزود: پدیده زنانه‌شدن سرپرست خانوار را پیش رو داریم. طبق یافته‌های سرشماری نفوس و مسکن در سال 92، 1/12 خانواده‌های ایرانی دارای سرپرست زن هستند و این رقم در سال 85، 5/9 درصد بوده است. زنانه‌شدن سرپرستی خانوار و فقر ازجمله عواملی است که به گفته کارشناسان در صورت نبود اقدامات حمایتی و پشتیبانی‌های لازم از زنانی که بار مالی خانواده را بر دوش می‌کشند، منجر به روی‌آوردن آنها به اعتیاد می‌شود چرا که فروش و توزیع موادمخدر از جانب این زنان ممکن است به‌عنوان منبع درآمد و راه‌حلی برای فقر در نظر گرفته شود.

اعتیاد زنان چند عاملی است
یک روانشناس در گفت‌وگو با آرمان اعتیاد زنان را چند عاملی می‌داند و می‌گوید: اعتیاد بعد خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی دارد.

الهه خدابخشی‌کولایی زندگی در خانواده پرخطر را یکی از علل اعتیاد می‌داند و می‌افزاید: در خانواده‌ای که در معرض آسیب است و اختلافات شدید والدین، تخاصم و مشکلات زندگی وجود دارد شرایط برای روی آوردن به اعتیاد فراهم می‌شود.

او با اشاره به اینکه سن شروع اعتیاد عمدتا نوجوانی یعنی زمان هویت‌یابی است، عنوان می‌کند: نظارت کم والدین، درگیری‌های روزمرگی، کار و دیگر مشکلات سبب می‌شود فرزندان در معرض آسیب قرار گیرند. به‌گفته خدابخشی کولایی بسیاری از زنان که به اعتیاد روی می‌آورند در ابتدا نقش جورکننده مواد برای برادر، پدر یا همسر را بازی می‌کنند. این روانشناس وجود موادمخدر به شکل‌های مختلف و در قالب قرص و کپسول‌های لاغری و زیبایی را از دیگر عوامل شیوع اعتیاد در زنان می‌داند.

به گفته او، انگ‌زنی اعتیاد نسبت به زنان بیشتر از مردان است. همچنین زنان در معرض اعتیادبودن را باور ندارند و ممانعت فکری در این رابطه وجود دارد که امکان اعتیادشان وجود دارد. خدابخشی‌کولایی ادامه می‌هد: این مساله از بعد اقتصادی نیز قابل بررسی است چراکه، زنانی که در معرض آسیب‌هایی مانند تن‌فروشی هستند، احتمال اعتیادشان بیشتر است. او معتقد است که در مواردی که شرایط برای اعتیاد در جامعه وجود داشته باشد، اعتیاد جنسیت ندارد، از این‌رو درحال حاضر زنان نیز مانند مردان در شرایط برابر احتمال ابتلا به اعتیاد هستند.

زنانه‌شدن فقر و شیوع اعتیاد
همچنین یک جامعه‌شناس می‌گوید: زنان بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند و این مساله تنها مربوط به اعتیاد نیست. به‌گفته قمر فلاح، کمرنگ شدن هنجارهای اجتماعی به‌گونه‌ای است که زنان بیشتر در معرض کژرفتاری قرار دارند.

او با بیان اینکه فشار و بار اجتماعی روی زنان بیشتر است، عنوان می‌کند: زنان بیشتر باید خوب باشند و خود را حفظ کنند، اگر این‌گونه نباشد به آنها انگ زده می‌شود. این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: زنان برای فرصت‌های اجتماعی باید بیشتر از مردان تلاش کنند.

او با بیان اینکه فقر زنانه است، بیان می‌کند: زنان بسیاری سرپرست خانوار هستند. همچنین زنان عامل اصلی نگهداری فرزندان‌اند اما، از آنها پشتیبانی نمی‌شود. بنابراین، فقر نیز یکی از عواملی است که زنان را به فروش موادمخدر می‌کشاند.

فلاح، اعتیاد را به اعتیاد طبقات بالا و پایین دسته بندی می‌کند و اظهار می‌کند: اعتیاد در طبقات بالا بیشتر به صورت تفریحی است، اما در طبقات پایین عمدتا ناشی از فقر است.

منبع: آرمان